1kYBRBWHf

e P. Benavente (1997), da editorial Galaxia, recolle ameixendro, cagachín, ferreiriño azul, ferreiro
e ferreiro bacachís como sinónimos específicos para P. caeruleus. No Gran Diccionario Xerais da
Lingua Galega (2000), de varios autores, aparecen as denominacións xenéricas indicadas en P. major.
Nelas recóllense as subentradas ferreiriño azul e ferreirolo azul, que fan referencia especificamente
a P. caeruleus. Recolle así mesmo a entrada ferreiro, como galega e preferente, para se referir núnha
das súas acepcións exclusivamente a esta especie, e tamén as subentradas ferreiro bacachís e
ferreiro bacachés só para P. caeruleus.
● Uso dos seus nomes na literatura galega. Sobre o emprego de ferreiro e ferreiriño nas
nosas letras, véxase P. major.
● Etimoloxía / motivación semántica. A respecto da motivación semántica do nome galego
ferreiriño e similares e do portugués chapim, véxase P. major. Almixendro e ameixendro talvez
estean relacionados co parecido do seu corpo redondo cunha ameixa. Subideiro é un nome ben propio
doutra especie, Certhia brachydactyla. O modificador azul alude á característica cor da súa plumaxe;
bacachís e similares son onomatopeicos, reflicten o seu canto.
ferreiriño real Parus major
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Abelleiro foi a denominación proposta por C. Pedreira
López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B); recolleuse
nalgunha publicación ornitolóxica (2A e 11B). Nas guías de aves destes autores empregouse o nome de
ferreiriño abelleiro (1A, 5Ae 22A). No Atlas de vertebrados de Galicia, ferreiro abelleiro (7A).
Ferreiriño real foi o nome proposto en 1991 e 1999 nos traballos de M. A. Conde Teira e T. A. Vidal
Figueroa (10B e 12B); tense recollido ou empregado nalgunhas publicacións ornitolóxicas tanto no
ámbito galego como no estatal (8A, 10A, 18A, 12A, 13A e 14A). Na bibliografía ornitolóxica, o nome
portugués é chapim-real (2A, 10A, 1D, 2D e 3D).
● Nomes populares. Son moitos os nomes populares que se rexistran, tanto xenéricos como
específicos. X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López apuntaron os nomes específicos de maceiro,
carboeiro e chapiño para Parus major (1A). A. Villarino Gómez rexistrou para Parus major as
denominacións de chinchín e ferreiriño, nas terras da Limia (9A). C. Pedreira López et al. rexistraron
os nomes de masansuco, carbueira, carboneiro (en correcto galego, carboeiro), masuco,
mazanzuco e maceiredo para a especie no concello de Ames, na provincia da Coruña (9B). M. R.
Matínez Martínez rexistrou o nome onomatopeico satachín para un paxaro non identificado en Curtis,
que probabelmente sexa esta especie, polo canto que fai (3C). No Atlas de vertebrados de Galicia
apúntase o nome de chincho para P. major (7A). (Tamén este nome e outros semellantes, usados
para esta familia, aplícanse a F. coelebs.) F. Bernis Madrazo rexistrou os nomes xenéricos de ferreiro,
nas provincias de Lugo e Pontevedra, ferreiriño, nas provincias de Lugo e Pontevedra, picafolla, nas
provincias de Lugo e da Coruña, abelleira e abelleiro, os dous últimos na provincia de Lugo (11B). M.
J. Pérez Alonso rexistrou a voz xenérica furamata en Goián, identificándoa coa voz castelá carbonero
(3C). X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López apuntaron tamén os nomes xenéricos populares de
ameixendro, almixendro, milixendro, mexingliña, aruxiño, chincharrabello e cagachís para
esta familia de paxaros (1A). M. R. Álvarez Blanco rexistrou para a especie o nome de ameixendro no
galego de Ramirás; F. Fernández Rei, agachadeira no galego de Cariño; M. G. Gil Suárez,
aganchadeira no galego de Vilardevós; M. C. Rodríguez Lagor, carboneira (carboeira) no Porto,
Zamora; M. Taboada Cid, o castelanismo carbonera (carboeira) na Mezquita (3C). Tamén para P.
major, A. Reboreda, C. Álvarez, E. Castro X. L. Lozano, X. R. Reigada e X. Rodríguez recollen
ameixengo grande na comarca de Verín (23B). F. Bernis tamén apunta o nome de ferrerín na
comarca do Bierzo (11B). Outras denominacións xenéricas están comentadas en P. caeruleus.
● Dicionarios consultados. Manuel Leiras Pulpeiro recolle ferreiriño no seu Vocabulario gallegocastellano
(1912), identificándoo de modo inespecífico coa voz castelá herrerillo. No Diccionario galegocastelán
de X. L. Franco Grande (1968), da editorial Galaxia, aparecen as entradas maceiro, definido
como herrerillo, ave que máis comunmente se lle chama ferreirolo; ferreirolo, nunha das acepcións
definido como herrerillo, herreruelo, ave granívora e insectívora, e co sinónimo maceiro; ferreiriño,
cos sinónimos ferreirolo, fillosiña, e definido como carbonerito, pájaro; fillosiña, cos sinónimos
ferreiriño e fulosa; fulosa, definido como pájaro muy pequeno y muy vivo, var. de fillosiña. No
Diccionario de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés e F. Álvarez Carracedo (1984), da
editorial Akal, aparecen identificadas coa voz xenérica castelá herrerillo as voces galegas meceiro,
ferreirolo, bacachís, bacaché e fillosiña. O Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995),
da editorial Sotelo Blanco, trae as entradas subideiro, nunha das acepcións identificada con Parus
major e Parus caeruleus (esta denominación está rexistrada a miúdo para outro paxaro, Certhia
brachydactyla); maceiro, nunha das acepcións identificado con Parus major, noutra cun "paxaro con
listas brancas na cabeza, mais pequeno que o gorrión e que fai o niño nas hortas", e noutra identificado
co pimpin común ou Fringilla coelebs; concho, nunha das acepcións identificada cos paxaros tamén
245