1kYBRBWHf

Coruña (9B). J. Rodríguez Cruz, merla en Hermisende (13B). Na primeira guía de aves de X. M. Penas
Patiño e C. Pedreira López (1A) e no Atlas de vertebrados de Galicia (7A) tamén se recolleron as
denominacións populares de melro (1A, 7A), merla (7A) cochorda (1A), cochosa (1A, 7A) e
cochorra (1A, 7A). F. Bernis Madrazo rexistrou as voces cochoza e cochorra nas provincias de Lugo
e Ourense e merlo nas provincias de Lugo, A Coruña e Pontevedra (11B). M. J. Pérez Alonso rexistrou
a variante miarlo en Goián (3C).
● Dicionarios consultados. O Diccionario galego-castelán de X. L. Franco Grande (1968), da
editorial Galaxia, identifica as entradas chocorosa, cochorra (e apunta o sinónimo cocorda, que non
ten entrada propia), cochosa (remite a cochorra), merlo e melro coa voz castelá mirlo; define
merla como a femia do merlo, non como nome da especie. O Diccionario de usos castelán-galego de X.
M. Freixedo Tabarés e F. Álvarez Carracedo (1984), da editorial Akal, identifica coa voz castelá mirlo as
voces galegas merlo, melro, cocorda, chocorosa, cochorosa, cochorra e cochosa. O Dicionário da
língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da editorial Sotelo Blanco, inclúe as entradas merlo, melro,
merla (como feminino de melro), identificadas con Turdus merula, e mérula (nunha das súas
acepcións remite a melro); tamén recolle cochorra, que identifica con merlo e con T. merula, e para a
que dá os sinónimos cochorda, cochosa, cochoso e chocorosa (que non teñen entrada propia). O
Diccionario de sinónimos da lingua galega de M. C. Noia, X. M. Gómez e P. Benavente (1997), da
editorial Galaxia, recolle chicorroso, cochorda, cochorra, cochorrosa, cochosa, cotrosa e merlo
como sinónimos específicos para T. merula. No Gran Diccionario Xerais da Lingua Galega (2000), de
varios autores, aparecen as entradas merlo (como voz galega e preferente), para se referir a T. merula
e na que dá os sinónimos cochorra, cochosa e cotrosa; cochosa (como voz galega e preferente),
para se referir a T. merula e onde dá os sinónimos cochorra, cotrosa e merlo; cochorra (como voz
galega e preferente), para se referir a T. merula e onde dá os sinónimos cotrosa, cochosa e merlo;
cotrosa (como voz galega e preferente), para se referir a T. merula e onde dá os sinónimos cochorra,
cochosa e merlo; tamén recolle as voces melro e miarlo (como propiamente galegas mais non
preferentes), que remiten a merlo.
● Uso dos seus nomes na literatura galega. Tanto merlo como melro aparecen con moita
frecuencia recollidas na nosa literatura. Marcial Valladares utilizou merlo en Maxina ou a filla espúrea,
obra escrita no ano 1880: "... cantaban xa o millán garrido, a bubela e o cuco nas carballeiras, o merlo
e o reiseñor nos salgueirais, o paspallás entre os centeos e os xílgaros e carriciños, os chincheiros e
xiríns desfacíanse nos eidos mirando cada un para o seu amor ...".
Melro recóllese en publicacións periódicas do século XIX, como O Tío Marcos da Portela (1877):
"... voa si podes, meu melro...". O n' O Galiciano (1886): "... as notas que repinican no punteiro
son coma asubíos de melro na carballeira...". O escritor Álvaro Cunqueiro emprega o vocábulo melro
en varias das súas obras, como por exemplo en Dona de corpo delgado (1950): "...melro que canta
seu vagar na roseira... ". Ou Manuel María, en Contos en cuarto crecente (1952): "El era un melro
melriño máis mouro que unha noite do inverno...".
O poeta Miguel Marvoa usa merla en Voces da Limia (Poemas de Amor e de Loita) (2002): "E
falaba a merla / piaba o rousinol / cantaba o papo-rubio...".
A voz melro tamén aparece en cantigas populares de tradición oral, como a seguinte: "O demo
do melro macho / onde foi facer o niño / na oliveira do adro / na punta dun ramalliño."
● Etimoloxía / motivación semántica. As denominacións merlo, melro e similares veñen do
latín merula. F. Bernis Madrazo explica que cochorra e similares fan alusión ao grito que emite o
paxaro nunha situación de alarma ou cando vai durmir (11B). O termo común engádeselle ao nome,
normalmente, cando se está a falar tamén doutras especies moi parecidas que teñen o mesmo nome
xenérico, aínda que non se observaren na nosa xeografía, para diferenciala delas.
● Discusión / explicacións sobre a preferencia dalgunhas denominacións. En relación coa escolla
do nome xenérico, M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa comentaron que alén de merlo, melro
tamén está presente na fala galega, ambas as dúas con grande difusión e ambas as dúas están tamén
recollidas no VOLG, Vocabulario Ortográfico da Lingua Galega (10B).
tordo real Turdus pilaris
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Tordo real foi a denominación proposta por C.
Pedreira López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B), e
tamén en 1991 e 1999 por M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa (10B e 12B). Utilizouse nas guías
de aves de Penas Patiño e Pedreira López (1A, 5A e 22A) e recolleuse ou utilizouse tamén noutras
publicacións ornitolóxicas (2A, 6A, 10A, 11A, 12A, 13A, 14A, 15A, 16A e 11B). Na bibliografía
ornitolóxica, o nome portugués é tordo-zornal (2A, 10A, 11B, 1D ,2D e 3D).
● Nomes populares. A. Villarino Gómez rexistrou as de tordo, torda e torda dos prados para
esta especie nas terras da Limia (9A). Outros nomes populares pero xenéricos están indicados en
Turdus philomelos.
222