1kYBRBWHf

chasco norteño Saxicola rubetra
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Chasca colipinta foi a denominación proposta por C.
Pedreira López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B);
recolleuse no Atlas de vertebrados de Galicia (7A) e nalgunha publicación ornitolóxica (2A e 11B).
Chasco norteño foi o nome proposto en 1991 e 1999 nos traballos de M. A. Conde Teira e T. A. Vidal
Figueroa (10B e 12B); tense recollido ou empregado nalgunhas publicacións ornitolóxicas (8A, 10A,
12A, 13A, 14A, 15A e 16A). Nas seguintes guías de aves de Penas Patiño e Pedreira López (5A e 22A),
no Atlas de vertebrados de Galicia (7A) e nalgunha outra publicación utilizouse o nome de chasco
rabipinto (11A). Nunha publicación, chasca rabipinta (6A). Na bibliografía ornitolóxica, o nome
portugués é cartaxo-nortenho e cartaxo-de-sobrancelhas-brancas (10A, 1D, 2D e 3D; o primeiro
con máis frecuencia).
● Nomes populares. Algunhas denominacións xenéricas populares relacionadas con chasco,
que poderían ser aplicábeis tamén a esta especie, están comentadas en Saxicola torquata.
● Dicionarios consultados. Recollen as denominacións apuntadas en S. torquata.
● Uso dos seus nomes na literatura galega. Algunhas das voces xenéricas téñense empregado
na nosa literatura. Véxase S. torquata.
● Etimoloxía / motivación semántica. Chasca, chasco e similares teñen orixe onomatopeica,
reproducen o seu canto, unha especie de chas-chas ou chac-chac. Non se encontrou unha explicación
para o nome xenérico portugués cartaxo. O modificador norteño está en relación coa área de
distribución de Saxicola rubetra; rabipinta e colipinta refírense á plumaxe do rabo. O modificador
portugués de-sobrancelhas-brancas alude á característica cor da plumaxe da cabeza.
chasco cincento Oenanthe oenanthe
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Pedreiro cincento foi a denominación proposta por C.
Pedreira López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B), e
tamén en 1999 por M. A. Conde Teira (12B); utilizouse nas guías de aves de Penas Patiño e Pedreira
López (1A, 5A e 22A), no Atlas de vertebrados de Galicia (7A) e recolleuse ou utilizouse tamén
nalgunhas publicacións ornitolóxicas (2A, 6A, 11A, 13A, 16A e 11B). En 1991, M. A. Conde Teira e T. A.
Vidal Figueroa propuxeran chasco cincento (10B). Tamén se empregou nalgunhas publicacións (8A,
10A, 12A, 14A, 15A e 18A). Na bibliografía ornitolóxica, o nome portugués é chasco-cinzento (2A,
10A, 11B, 1D, 2D e 3D).
● Nomes populares. Algunhas denominacións xenéricas populares relacionadas con chasco,
que poderían ser aplicábeis tamén a esta especie, están comentadas en Saxicola torquata. F. Bernis
Madrazo comenta que as denominacións galaico-lusitanas chasco e cartaxo se empregan
indistintamente para os xéneros Oenanthe e Saxicola, segundo o lugar (11B). En concreto, aplicábeis
tanto a O. oenanthe como O. hispanica, rexistrou chasco na Coruña e Pontevedra, e apunta tamén
pedreiro –sen especificar máis– na Galiza; ademais cita a Ríos Naceyro (1850), que tamén recollera
esta última denominación, pedreiro (11B). A. Reboreda, C. Álvarez, E. Castro X. L. Lozano, X. R.
Reigada e X. Rodríguez, pedreiro especificamente para O. oenanthe na comarca de Verín (23B).
● Dicionarios consultados. No Diccionario galego-castelán de X. L. Franco Grande (1968), da
editorial Galaxia, aparecen as entradas chasco, que identifica coa voz castelá collalba e co sinónimo
petirroxo; e chasca, que nunha das acepcións identifica con collalba e remite a chasco. No Diccionario
de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés e F. Álvarez Carracedo (1984), da editorial Akal, dá
para a entrada castelá collalba as voces galegas chasca, chasco, petirroxo, maceirudo e pisco. No
Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da editorial Sotelo Blanco, aparece a entrada
pedreiro, nunha das acepcións definida e identificada como Oenanthe oenanthe e noutra como
*vencello.
● Uso dos seus nomes na literatura galega. A voz xenérica chasco tense empregado na nosa
literatura. Véxase Saxicola torquata.
● Etimoloxía / motivación semántica. Pedreiro fai referencia ao hábitat onde é frecuente
observar estes paxaros; cincento alude á cor da plumaxe. Sobre a motivación onomatopeica de
chasco e similares, véxase S. torquata. Maceirudo, petirroxo e pisco son denominacións propias de
Erithacus rubecula ou doutras especies, que popularmente tamén se usan para o xénero Oenanthe.
● Discusión / explicacións sobre a preferencia dalgunhas denominacións. Canto á escolla de
chasco ou pedreiro como nome xenérico no contexto da ornitoloxía especializada, pedreiro é unha
denominación máis inespecífica, usada na nosa lingua para paxaros un tanto diferentes: para o xénero
Oenanthe (O. oenanthe e O. hispanica), para Apus apus e localmente tamén para Phoenicuros ochruros
(véxase estas especies). M. A. Conde Teira apunta que a maioría dos rexistros coñecidos en relación
con pedreiro fan referencia a Apus apus, coincidindo coa especie designada por pedreiro en
portugués (12B).
Por outro lado, chasco é denominación galega exclusiva dos xéneros Saxicola e Oenanthe e, no
218