1kYBRBWHf

especificamente a P. ochruros (3C). J. Rodríguez recolle tamén para esta especie raborruzo, en
Hermisende (13B). X. R. Reigada recolle a voz chincoparedes para P. ochruros na comarca de Verín
(22B). Tamén para P. ochruros, A. Reboreda, C. Álvarez, E. Castro X. L. Lozano, X. R. Reigada e X.
Rodríguez recollen barrigadodre na comarca de Verín (23B).
● Dicionarios consultados. O Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da
editorial Sotelo Blanco, trae a entrada ferreiro como termo xenérico para toda a familia de Parus e
mais para Phoenicurus ochruros; na entrada "páxaro" ou "paxaro" inclúe tamén a subentrada páxarocarbón,
que fai referencia a P. ochrurus. O Diccionario de sinónimos da lingua galega de M. C. Noia, X.
M. Gómez e P. Benavente (1997), da editorial Galaxia, recolle raburrubio, rabirrubia, chasco,
curroxo, ferreiro, negreira, paxaro carbón, tizón, paxaro negro e paxaro negreira como
sinónimos específicos para P. ochruros. Nos outros dicionarios consultados, non se atoparon
denominacións nin xenéricas nin específicas.
● Etimoloxía / motivación semántica. Semanticamente, a maior parte das denominacións fan
referencia aos dous trazos máis rechamantes deste paxaro: a cor negra dos machos na época de cría,
como a do carbón, e a vistosa cor rubia do rabo tanto dos machos como das femias, presente todo o
ano (igualmente ruzo -raborruzo-, que significa vermello e agrisado). O modificador común indica
que Phoenicurus ochruros é a especie a máis habitual dos rabirrubios. Tremerrabos refírese aos
característicos movementos que fai co rabo, que mesmo parece que lle trema. Non se encontrou unha
explicación para gumba. Ferreiro e similares parecen denominacións máis propias do xénero Parus,
pois o canto deses paxaros pode lembrar mellor que P. ochruros os golpes metálicos que dá o ferreiro
ao traballar. Pisco é unha denominación ben máis propia de Erithacus rubecula, que tamén se usa
popularmente para P. ochruros. X. R. Reigada, en relación con chincoparedes, apunta que “chinco”
pode facer referencia ao son de alarma que emite e “paredes” ao seu lugar de nidificación (22B). Non
se achou unha explicación clara para barrigadodre (odre: coiro dun animal, pelello de viño), non
sendo pola súa cor acincentada ou polo aspecto gordecho.
● Discusión / explicacións sobre a preferencia dalgunhas denominacións. Pedreiro, que alude a
que pousa nas pedras, é unha denominación moi inespecífica, usada na lingua galega para paxaros un
tanto diferentes: localmente para Phoenicuros ochruros, como apuntamos, tamén para o xénero
Oenanthe (O. oenanthe e O. hispanica), e nomeadamente para Apus apus (véxase estas especies).
rabirrubio de testa branca Phoenicurus phoenicurus
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Curroxo real foi o nome proposto por C. Pedreira
López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B); utilizouse
na primeira guía de aves destes autores (1A) e recolleuse no Atlas de vertebrados de Galicia (7A) e
noutras publicacións ornitolóxicas (2A e 11B). Rabirrubio de testa branca foi o nome proposto en
1991 e 1999 nos traballos de M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa (10B e 12B); utilizouse nalgunha
publicación ornitolóxica (13A e 16A). Rabirrubio testibranco foi o nome que se empregou tamén
noutras publicacións (8A, 10A, 12A e 14A). Nas últimas guías de aves de Penas Patiño e Pedreira López
(5A e 22A), no Atlas de vertebrados de Galicia (7A) e noutras publicacións utilizouse rabirrubio real
(6A e 11A). Na bibliografía ornitolóxica, o nome portugués é rabirruivo-de-testa-branca (2A, 10A,
11B, 1D, 2D e 3D).
● Nomes populares. A esta especie tamén se lle poderían aplicar algúns dos nomes populares
apuntados para Phoenicurus ochruros.
● Dicionarios consultados. No Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da
editorial Sotelo Blanco, atópanse as voces xenéricas indicadas en Phoenicurus ochruros. Nos outros
dicionarios consultados, non se atoparon denominacións nin xenéricas nin específicas.
● Etimoloxía / motivación semántica. Semanticamente, rabirrubio e curroxo aluden ao trazo
físico que comparte coa especie anterior: a cor rubia das plumas do rabo. O modificador de testa
branca e similares fan referencia á cor branca que ten na testa na época nupcial.
chasco común Saxicola rubicola (= Saxicola torquatus rubicola)
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Chasca común foi a denominación proposta por C.
Pedreira López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B);
utilizouse na primeira guía de aves destes autores (1A) e recolleuse nalgunha outra publicación
ornitolóxica (2A e 11B). Chasco, ou chasco común, foi o nome proposto en 1991 e 1999 nos traballos
de M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa (10B e 12B); empregouse nas seguintes guías de aves de
Penas Patiño e Pedreira López (5A e 22A), no Atlas de vertebrados de Galicia (7A) e tense recollido ou
empregado tamén nalgunhas publicacións (8A, 10A, 12A, 13A, 14A, 15A, 16A e 18A). Na bibliografía
ornitolóxica, os nomes portugueses son cartaxo, cartaxo-comum, cartaxo-cabeça-preta e
216