1kYBRBWHf

preferente), que nunha das súas acepcións tamén define como paxaro da familia dos picídeos; rinchón
(como galega e preferente), que nunha das súas acepcións tamén define como paxaro da familia dos
picídeos; na entrada pito dá as subentradas pito verdeal e pito verdello como sinónimos de peto ou
paxaro carpinteiro; a entrada verdeallo (considerada galega e preferente), nunha das acepcións, fai
referencia a paxaro carpinteiro, peto, pito verdeal, pito verdello; a entrada verdiallo (considerada
galega e non preferente) remite a verdeallo; na entrada paxaro inclúe tamén as subentradas paxaro
da chuvia e paxaro carpinteiro, que fan referencia xenéricamente aos petos.
● Uso dos seus nomes na literatura galega. Peto é unha voz xa empregada na lingua galega
medieval (19G): "Iten petos et pegas et agoanetas a quatro coroadas... ".
Ademais, é un termo que se recolle con recuencia nas nosas letras ao longo de todo o século
XX. José Rey-González emprega peto en Frangullas. Versos Gallegos (1910): "Fura que fura sobr'o
carballo, o lindo peto co seu peteiro pra facer niño logra furá-lo!" Igualmente, Uxío Carré Aldao en
Contos da forxa (1919): "... máis calado que un peto..." Ou Juan Rof Carballo, por exemplo, en Mito e
realidade da terra nai (1957): "... unha bubela, un picapeixe, un peto e mais un xílgaro inmenso que
semella..."
Podemos mencionar tamén esta cantiga popular: "Sete petos ten a peta / no burato dunha
trabe; / malas nacidas me maten / se non che conto verdade!".
● Etimoloxía / motivación semántica. Do punto de vista semántico, como comentan X. M. Penas
Patiño e C. Pedreira López, peto fai alusión ao hábito de petar co seu peteiro nas árbores; cabalo,
cabarco, cabalo rinchón, rinchón e rincho fan alusión a que a voz emitida por estas aves é
semellante ao rincho dos cabalos; peto das colmeas ten relación coa alimentación insectívora destas
aves, que ás veces van ás colmeas; peto lagarteiro fai referencia ao canto, parecido ao do lagarteiro;
petorrei, peto real e similares é por causa das súas cores vistosas, ou verde e amarela ou branca,
negra e vermella, segundo as especies; peto verde, peto verdeal e similares están relacionados coa
rechamante cor verde e amarela de P. viridis; picamadeiras, picapaus e similares fan referencia ao
hábito de picar ou furar as árbores á procura de comida ou para facer o niño; piquelo é diminutivo de
pico e X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López comentan que inicialmente é posíbel que designase a
máis pequena destas aves (3B). Pitoferreiro fai referencia ao canto, que semella os golpes metálicos
dados co martelo do ferreiro.
● Discusión / explicacións sobre a preferencia dalgunhas denominacións. M. A. Conde Teira
explica que peto verde foi adoptado por el e mais por T. A. Vidal Figueroa como cultismo, tomando o
latín viridis e adxectivos en diversas linguas occidentais (10B e 12B).
peto negro Dryocopus martius
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Peto negro foi o nome proposto por C. Pedreira López
e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B), e tamén en
1991 e 1999 nos traballos de M. A. Conde Teira (10B, 12B) e T. A. Vidal Figueroa (10B); utilizouse nas
guías de aves de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López (1A, 5A e 22A), no Atlas de vertebrados de
Galicia (7A) e recolleuse ou utilizouse tamén noutras publicacións ornitolóxicas (2A, 8A, 10A, 12A, 13A,
14A, 15A, 18A e 11B). Na bibliografía ornitolóxica, os nomes portugueses son peto-preto (2A e 1D) e
pica-pau-preto (1D e 2D).
● Nomes populares. Algunhas voces xenéricas populares xenéricas tamén aplicábeis a esta
especie están apuntadas en Picus viridis.
● Dicionarios consultados. Recollen os nomes xenéricos indicados en P. viridis. Ademais, no
Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da editorial Sotelo Blanco, especifícase a
denominación peto negro para D. martius.
● Uso dos seus nomes na literatura galega. Sobre o emprego de denominacións xenéricas na
nosa literatura, véxase P. viridis.
● Etimoloxía / motivación semántica. Do punto de vista semántico, negro ou preto fan
referencia á cor da plumaxe desta especie. Outras puntualizacións semánticas están anotadas en P.
viridis.
peto real Dendrocopus major
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Peto real foi o nome proposto por C. Pedreira López e
X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B), e tamén en 1991
e 1999 nos traballos de M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa (10B e 11B); utilizouse nas guías de
aves de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López (1A, 5A e 22A), no Atlas de vertebrados de Galicia (7A)
e mais noutras publicacións ornitolóxicas (2A, 8A, 10A, 12A, 13A, 14A e 18A). Na bibliografía
192