1kYBRBWHf

pito verdeal, en Hermisende (13B). F. Bernis Madrazo cita a Ríos Naceyro (1850), que dá o nome de
peto real para esta especie, e L. Iglesias (1927), que dá peto e rinchón tamén para a especie (11B).
Unha mención especial é precisa para o traballo lexicográfico publicado en 1977 na revista Verba,
"Nomes galegos de aves piciformes", de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López (3B). Estes autores
rexistraron voces para esta familia de paxaros en varios centos de localidades das catro provincias
galegas e recolleron ademais a bibliografía existente verbo estes nomes. As denominacións específicas
que recolleron para P. viridis (aínda que as mesmas voces, noutras localidades, empregábanse para
outras especies da familia ou de forma xenérica) foron as seguintes: peto, peto carpinteiro, peto
raal, peto real, peto rinchón, petro, pitorrei, pito verdeal, pito verdeallo, pito verdello, pito
verdial, pito verdiao, pito verdiau, picapaos, picapeto e piquelo (3B). No que respecta ás
denominacións xenéricas populares, na primeira guía de aves de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López
apúntanse as de paxaro carpinteiro e furapau (1A). A voz xenérica carpinteiro rexistrárona I. Leis
Casanova en Sta. Eulalia de Dumbría, G. Baamonde Traveso en Cedofeita e M. González González no
Incio (3C). M. Taboada Cid rexistrou páxaro carpinteiro en Verín (3C). F. Bernis Madrazo rexistrou o
nome xenérico de peto nas provincias de Lugo e Pontevedra (11B). C. Pedreira López et al. rexistraron
os nomes de peto e paxaro carpinteiro tanto para Picus viridis como para Dendrocopus major no
concello de Ames, na provincia da Coruña (9B). A. Reboreda, C. Álvarez, E. Castro X. L. Lozano, X. R.
Reigada e X. Rodríguez recollen pitorrei para P. viridis na comarca de Verín (23B). Outras voces
recollidas e non identificadas, como pitorreal, rexistrada por M. C. Gil Suárez en Vilardevós (3C) e
pitorrei, rexistrada por M. Taboada Cid en Verín, por A. Sánchez Sánchez en Montederramo; por M. P.
Paz González en Xunqueira de Ambía; por M. R. Álvarez Blanco en Ramirás; por J. A. Palacio Sánchez
en Ferreira de Pantón (3C), poderían estar referidas a esta especie ou a Dendrocopus major. X. M.
Penas Patiño e C. Pedreira López citan a Sarmiento, que dá a voz papagaio como sinónimo de peto e
pico na Galiza (3B). No traballo lexicográfico publicado en 1977 na revista Verba, "Nomes galegos de
aves piciformes", de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López, xa antes mencionado para os nomes
específicos de P. viridis, os autores rexistraron ou recolleron as seguintes voces xenéricas para esta
familia de paxaros ou voces que se aplicaban indistintamente a todas as especies (aínda que,
nalgunhas localidades, chegaban a ser específicas): cabalo rinchón, rinchón, rincho, carpinteiro,
paxaro carpinteiro, peto, petro, pito real, pito verdeal, pito verdello, picapau, picaporte,
picamadeiras e picamadeiros (3B).
Ademais, como nomes non claramente identificados nalgunhas localidades (aínda que, noutras,
rexistrábanse para o xénero Dendrocopus ou mesmo para unha especie en concreto): cabalo,
petopeto, peto carpinteiro, peto das colmeas, peto lagarteiro, peto marzo, peto pega, peto
raal, petorrei, pitorrei, piturrei, petorrubio, pitocallo, formigueiro, pito formigueiro, pico
carpinteiro, carraca e pego marxo (3B).
Alén do dito, existen as expresións populares "estar calado (ou calada) coma un peto" e
"quedar calado (ou calada) coma un peto".
● Dicionarios consultados. No Diccionario galego-castelán de X. L. Franco Grande (1968), da
editorial Galaxia, aparecen as entradas piquelo, pitorrei, piturrei, picamadeiros, peto, pito (nunha
acepción) identificadas xenericamente con estas especies, e a subentrada tamén xenérica paxaro
carpinteiro, co sinónimo picamadeiras (sen entrada propia); a entrada picapau está definida só
como aves rubidoras. No Diccionario de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés e F. Álvarez
Carracedo (1984), da editorial Akal, aparece a subentrada castelá pito real, nome para o que dá as
voces galegas picamadeiras e paxaro carpinteiro. No Dicionário da língua galega de I. Alonso
Estravís (1995), da editorial Sotelo Blanco, aparecen as entradas: mazarico, nunha das acepcións
identificado con peto verdeal (Picus viridis) e con peto real (Dendrocopus major); peta-pau, como
sinónimo de peto (Picus viridis); pica-pau coa definición de "nome xenérico de várias aves trepadoras,
entre elas o peto ou Picus viridis"; formigueiro, nunha das súas acepcións, como sinónimo de peto
(xenérico); pito, nunha das súas acepcións, como sinónimo de peto (xenérico); pito-rei, como
sinónimo de peto (xenérico); peto, nunha das súas acepcións, como "nome vulgar extensivo a
algunhas aves trepadoras da família dos pícidas que se alimentan de insectos e que collen furando a
cortiza das árbores”; rinchón, nunha das súas acepcións, como ave trepadora co sinónimo de peta-pau
e identificada con P. viridis; ademais, na entrada peto especifica a denominación de peto verdeal para
P. viridis. O Diccionario de sinónimos da lingua galega de M. C. Noia, X. M. Gómez e P. Benavente
(1997), da editorial Galaxia, recolle cabalo rinchón, paxaro rinchón, peto cabaliño, peto verdeal,
picamadeiras, picapaos, piquelo, pito verdeal, pito verdello, poldro da auga, verdeallo e
verdeal como sinónimos específicos para P. viridis. O Gran Diccionario Xerais da Lingua Galega (2000),
de varios autores, trae as entradas pitorrei (como galega e non preferente, remite a peto); pitorreal
(como galega e non preferente, remite a peto); peto (como galega e preferente), que define como
"ave insectívora da familia dos picídeos (P. viridis), de cor amarela verdosa, voo ondulante e o peteiro
dereito e grande co que peta nos toros das árbores vellas para face-lo furado onde construí-lo niño", e
dá como sinónimos paxaro carpinteiro, picapao, piquelo, pito verdeal, pito verdello, rincho e
rinchón; picapao (como galega e preferente), que tamén define como pícido; piquelo (como galega e
preferente), que tamén define como pícido e identifica con P. viridis; rincho (como galega e
191