1kYBRBWHf

Myiopsitta monachus. O modificador de Kramer tamén está presente no nome científico e alude a
Wilhelm Heinrich Kramer, naturalista austríaco do século XVIII; rabijunco alude ao rabo que ten, moi
longo e fino, semellante a un xunco.
Familia Cuculidae
cuco común Cuculus canorus
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Cuco común foi o nome proposto por C. Pedreira
López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B), e tamén
–cuco– en 1991 e 1999 nos traballos de M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa (10B e 12B);
utilizouse nas guías de aves de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López (1A, 5A e 22A), no Atlas de
vertebrados de Galicia (7A) e recolleuse ou utilizouse tamén noutras publicacións ornitolóxicas (2A, 6A,
10A, 11A, 13A, 16A e 18A). Nalgunhas publicacións empregouse cuco vulgar (8A, 12A, 14A e 15A).
Na bibliografía ornitolóxica, o nome portugués é cuco, cuco-canoro (2A, 10A e 1D) ou tamén cucocinzento
(2D e 3D).
● Nomes populares. Cuco é a denominación popular máis estendida na Galiza (11B e 3C). A.
Villarino Gómez rexistrou a denominación cuco nas terras da desaparecida lagoa de Antela, na Limia
(9A); igualmente, o autor do presente traballo. A. Reboreda, C. Álvarez, E. Castro X. L. Lozano, X. R.
Reigada e X. Rodríguez recollen cuco para C. canorus na comarca de Verín (23B). C. Pedreira López et
al. rexistraron os nomes de cuco e cucú para C. canorus no concello de Ames, na provincia da Coruña
(9B). F. Fernández Rei rexistrou a variante cucú en Cariño; R. Seco Fernández, en Santa Comba; F.
Varela González, en Santaia; A. Pérez Cid, en Marín; M. C. Gil Suárez, en Vilardevós (3C). Na primeira
guía de aves de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López tamén se apunta o nome de cucú (1A). No
refraneiro popular galego recóllese cuco (véxase uso do seu nome na nosa literatura). Ademais,
existen as expresións populares "ledo [ou leda] coma un cuco", "contento [ou contenta] coma un
cuco" e "máis contento [ou contenta] que un cuco".
● Dicionarios consultados. O Diccionario galego-castelán de X. L. Franco Grande (1968), da
editorial Galaxia, define a voz galega cuco, nunha das súas acepcións, coa castelá cuclillo (Cuculus
canorus). O Diccionario de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés e F. Álvarez Carracedo
(1984), da editorial Akal, identifica a voz castelá cuco (Cuculus canorus) coa galega cuco. O Dicionário
da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da editorial Sotelo Blanco, identifica cuco, nunha das
acepcións, co nome científico Cuculus canorus, e así mesmo cucu, nunha das súas acepcións, que
remite a cuco. O Diccionario de sinónimos da lingua galega de M. C. Noia, X. M. Gómez e P. Benavente
(1997), da editorial Galaxia, recolle cucú como sinónimo de cuco, identificados con C. canorus. O Gran
Diccionario Xerais da Lingua Galega (2000), de varios autores, define a voz cuco, nunha das súas
acepcións, como C. canorus.
Uso do seu nome na literatura galega. A voz cuco tense recollido con frecuencia nas nosas
letras. Así, por exemplo, Marcial Valladares en Maxina ou a filla espúrea, escrita no ano 1880: "...
cantaban xa o millán garrido, a bubela e o cuco nas carballeiras, o merlo e o reiseñor nos salgueirais, o
paspallás entre os centeos e os xílgaros e carriciños, os chincheiros e xiríns desfacíanse nos eidos
mirando cada un para o seu amor ...". Igualmente, Ramón Cabanillas, en No desterro (1913): "...o
cuco, ese perguiceiro / viaxante sin fogar / que por non facer o niño / déitase no dos demais!". Tamén
Álvaro Cunqueiro, en varias das súas obras, como en Escola de menciñeiros (1960): "...Cando se
escoita falar ó cuco en abril ou maio... ".
No refraneiro popular tamén se recolle cuco:
"Catro aves voadoras son as que pasan o mar: a andoriña e mais o cuco, a rula e o paspallás."
"O cuco a cucar e os paxaros a picar."
X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López (1A) apuntan ademais un cantar popular onde aparece o
vocábulo cuco: "En ben vin estar o cuco / no bico do ameneiro, / cunha subela na man / aprendendo a
zapateiro".
● Etimoloxía / motivación semántica. A denominación deste paxaro ten unha motivación
onomatopeica, reproduce o seu canto: cuu-cuu, cuu-cuu. Canoro salienta aínda máis o feito de cantar.
● Discusión / explicacións sobre a preferencia dalgunhas denominacións. O termo común
engádese ao nome, normalmente, cando se está a falar tamén doutras especies que teñen o mesmo
nome xenérico. O modificador vulgar tamén indica que é unha especie común ou habitual.
174