1kYBRBWHf

arao papagaio Fratercula arctica
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Arao *loro foi o nome proposto por C. Pedreira López
e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B); utilizouse na
primeira guía de aves destes autores (1A) e recolleuse e utilizouse tamén noutras publicacións
ornitolóxicas (2A, 4A e 11B). Arao papagaio foi o nome proposto en 1999 no traballo de M. A. Conde
Teira (12B); empregouse nas seguintes guías de aves de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López (5A e
22A) e tense recollido ou empregado tamén noutras publicacións ornitolóxicas (10A, 11A, 12A, 13A,
14A, 15A e 16A). En 1991, M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa propuxeran a denominación de
galo do mar, vivo na fala galega, e xa suxeriron tamén daquela arao papagaio (10B). Na bibliografía
ornitolóxica, o nome portugués é papagaio-do-mar (2A, 10A, 11B, 1D, 2D e 3D).
● Nomes populares. M. C. Ríos Panisse rexistrou as seguintes voces na fala para se referir en
concreto a Fratercula arctica: arau romo, no Grove; aro, en Foz; aro d’altura, en Camariñas; ave
inverniza, en Malpica; invernice, en Espasante; inverniso, en Camariñas; galo de mar(e), en
Corme e Bares; galo do mar(e), en Miño; galo marino, en Abelleira; galo mariño, en Ézaro; galo
monteiro (todas as voces galo escritas con "j", para marcar a gheada), en Sada e Malpica e pedro en
Sardiñeiro (7B). M. C. Ríos Panisse recolleu tamén unha referencia dunha denominación inespecífica,
pixoteiro, rexistrada en Marín, que apunta ao se referir a Fratercula arctica (7B). F. Bernis Madrazo
rexistrou tamén galo mariño e galo monteiro na provincia da Coruña, galo de mar e papatortas na
de Lugo e polo nas rías Baixas para se referir a esta especie (11B). F. Fernández Rei rexistrou tamén a
denominación arau romero, no galego de Cariño, especificamente para F. arctica (3C). Por outra banda,
unha morea de nomes xenéricos empregados en galego para este grupo de especies, os alcídeos, están
anotados en Alca torda.
● Dicionarios consultados. Recollen as denominacións xenéricas que se indican en Uria aalge.
No Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da editorial Sotelo Blanco, na entrada arau
achega a subentrada arau-*loro, nome que identifica especificamente con F. arctica e indica a
variante arau-rombo tamén para esta especie. O Diccionario de sinónimos da lingua galega de M. C.
Noia, X. M. Gómez e P. Benavente (1997), da editorial Galaxia, recolle arao do patelo, arao *loro,
arao patexo, boto, caroza e mascateira como sinónimos específicos para F. arctica. No Gran
Diccionario Xerais da Lingua Galega (2000), de varios autores, inclúe na entrada arao (galega e
preferente) a subentrada arao *loro, nome que identifica especificamente con F. arctica. Ademais, é
interesante apuntarmos que no Dicionario da lingua galega Obradoiro-Santillana de 2005 (18G), esta
especie recibe o nome de papagaio mariño.
● Uso dos seus nomes na literatura galega. Véxase Uria aalge.
● Etimoloxía / motivación semántica. M. C. Ríos Panisse comenta que arao, arau, araxo, aro
etc., poden ter orixe onomatopeica; pixoteiro fai referencia ao peixe mariño, a pixota (Merluccius
merluccius), aínda que o paxaro non come estes peixes senón outros mís pequeniños; invernizo e
similares aluden a que o paxaro que vén ás nosas latitudes no inverno; pedro parece un nome
retranqueiro (7B). Por outro lado, galo mariño e galo monteiro son denominacións tamén aplicadas
a outras especies, como Vanellus vanellus, as gaivotas e os corvos mariños, e parece haber certa
confusión entre todas elas, tomando o nome dunhas e aplicándoo ás outras; fan referencia, como o seu
nome indica, o mesmo que polo, ao parecido cun galo ou cun polo; de altura indica que se observa en
lugares afastados da costa. Outras denominacións están comentadas en Alca torda.
● Discusión / explicacións sobre a preferencia dalgunhas denominacións. M. A. Conde Teira e T.
A. Vidal Figueroa indican que *loro é un castelanismo evitábel e prefiren mellor papagaio (10B).
Familia Pteroclidae
ganga (ou ganga ibérica) Pterocles alchata
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Ganga común foi o nome proposto por C. Pedreira
López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B), e tamén
–ganga– en 1999 por M. A. Conde Teira (12B); utilizouse na segunda guía de aves de X. M. Penas
Patiño e C. Pedreira López (5A) e recolleuse ou utilizouse tamén nalgunhas publicacións ornitolóxicas
(2A, 8A, 14A e 18A) e tamén ganga ibérica (22A). En 1991, M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa
propuxeran cortizol de barriga branca (10B); tamén se empregou nalgunha publicación ornitolóxica
(10A). Noutra publicación, utilizouse cortizol branco (14A). Na bibliografía ornitolóxica, os nomes
portugueses son cortiçol-de-barriga-branca (2A e 10A), ganga (1D e 3D) ou tamén ganga-debarriga-branca
(2D).
168