1kYBRBWHf

características do seu bico, que o distinguen doutras especies. Non se encontrou unha explicación para
as denominacións portuguesas tagaz e chagaz; poderían ser onomatopeicas e reflectir a voz desta
ave.
● Discusión / explicacións sobre a preferencia dalgunhas denominacións. M. A. Conde Teira
explica que a voz mascateira emprégase en Panxón, A Guarda e Cangas, mais non para se referir a
Gelochelidon nilotica, que é unha especie rara, senón para denominar especificamente a S.
sandvicensis (12B), como tamén recolle Ríos Panisse (7B).
M. A. Conde Teira tamén comenta que o nome de carrán de bico curto se corresponde mellor
coas características da especie que carrán de bico groso (12B).
carrán cristado Thalasseus sandvicensis (=Sterna sandvicensis)
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Carrán cristado foi o nome proposto por C. Pedreira
López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B), e tamén
en 1991 e 1999 nos traballos de M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa (10B e 12B); utilizouse nas
guías de aves de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López (1A, 5A e 22A) e recolleuse ou utilizouse
tamén noutras moitas publicacións ornitolóxicas (4A, 6A, 8A, 10A, 12A, 13A, 14A, 15A, 16A, 17A e
18A). En Portugal, Sterna sandvicensis recibe o nome de garajau ou garajau-comum (2A, 10A, 1D e
2D) e tamén garajau-de-bico-preto (3B e 3C).
● Nomes populares. M. C. Ríos Panisse rexistrou as seguintes voces específicas ou xenéricas na
fala para se referir a Sterna sandvicensis: carlitos, en Muros; carrán, en Portosín e Sada; carrula, en
Abelleira; carrulo, en Mogor; currito, en Mera; chirlante, en Cesantes; chirlero, nas Figueiras;
chirlo, en Portonovo, Cangas, Bueu, Portosín, Abelleira e Rinlo; churrí, en Ares e Mugardos;
churrique, en Mugardos; churrito, en Mera; ferrete, en Sada, Ares e Pontedeume; golosa, escrito
con "j" para indicar a gheada, na Guarda; mascateira, en Panxón, A Guarda e Cangas; picapeixe
(sen especificar localidades); quirrán, na Guarda, e serrucho, en Laxe (7B). Alén diso, Ríos Panisse
tamén rexistrou para este grupo de especies os seguintes nomes xenéricos (basicamente especies do
xénero Sterna, aínda que tamén é posíbel que se apliquen ás veces aos xéneros Gelochelidon e
Chlidonias, semellantes a Sterna): carrán, carrau; carrulo, carriza, carrizo, quirlán, quirrán,
chirlo, pirrí, ferrete, mallón, gula, golosa, escrito con "j" para representar a gheada, anduriña ou
andoriña de/do mar (7B). No entanto, Ríos Panisse, aínda comentando que as denominacións
carrulo, chirlo, gula, golosa, mallón e quirrán fican sen especificar en certas localidades, pensa que
nalgunhas tamén se poderían referir a S. sandvicensis (7B). Por outro lado, M. C. Alonso Pérez
rexistrou tamén o nome xenérico carrán en Escarabote e A. Pérez Cid en Marín (3C). F. Bernis Madrazo
rexistrou os xenéricos carrín, carrán e carrao nas costas da Coruña e de Lugo (11B). A. Pérez Cid
rexistrou ademais outro nome xenérico, carricha, en Marín (3C). M. C. Enríquez Salido rexistrou a voz
chilreta no Grove referida a "gaivota pequena". F. Vecino Tomás recolleu gueibina no galego de Razo-
Baldaio como pájaro semejante a la gaviota pero más pequeño (3C). X. M. Penas Patiño e C. Pedreira
López apuntan tamén os nomes xenéricos de carrán, quirlán, pirrí, firrete, mascateira, gorrucho,
coicoi e anduriña do mar (1A). C. D. Romai Cousido (comunicación persoal) recolleu gavita e
garavita como denominacións propias do xénero Sterna na Costa da Morte. M. C. Ríos Panisse
rexistrou as denominacións de garavita (escrito con "j" para marcar a gheada) no galego de Corme, e
gavita no galego de Ézaro, Muxía, Laxe, Camariñas, Malpica e Sardiñeiro (7B), sen identificar a que
especie ou especies exactamente se refire. Por outro lado, no refraneiro popular galego tamén se
recolle a palabra carrán (véxase uso dos seus nomes na nosa literatura).
● Dicionarios consultados. No Diccionario galego-castelán de X. L. Franco Grande (1968), da
editorial Galaxia, aparecen as entradas: carrizo, nunha das acepcións definida como especie de
gaivota pequena, aínda que é unha denominación tamén propia de Troglodytes troglodytes; carrau,
definida como gaivota pequena; carrán, coa defininión de ave mariña parecida á gaivota e tamén como
sinónimo doutra especie de paxaro, o cirrio, nalgunhas localidades galegas; carrulo, como ave mariña
do tamaño dunha gaivota pequena, e cos sinónimos chirlo e mallón; chirlo, definíndoa nunha das súas
acepcións como ave mariña e remitindo a carrulo; mallón, definíndoa nunha das súas acepcións como
ave mariña e remitindo a carrulo. O Diccionario de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés e F.
Álvarez Carracedo (1984), da editorial Akal, na entrada castelá gaviota, apunta as voces galegas
carrau e carrizo, como ave do mesmo xénero pero máis pequena. O Dicionário da língua galega de I.
Alonso Estravís (1995), da editorial Sotelo Blanco, trae as entradas: carrán como termo xenérico para
se referir a este grupo de especies, e tamén coas acepcións "gaivota vella" e "vencello, círrio, páxaro
hirundíneo semellante à andoriña"; carrizo, nunha das acepcións, para se referir a gaivota pequena
(carrizo é así mesmo unha denominación propia dun paxariño pequeno, Troglodytes troglodytes);
ademais, para se referir especificamente a S. sandvicensis, trae as entradas churri, carrulo, carrula
(nunha das acepcións; outra acepción é "clase de gaivota pequena"), chirlo (nunha das acepcións),
chirlante (definida como ave máis coñecida por chirlo e identifícaa con S. sandvicensis), ferrete
159