1kYBRBWHf

C. Pedreira López et al. rexistraron masarico (sempre con seseo) para Numenius arquata no concello
de Ames, A Coruña (9B). F. Bernis Madrazo rexistrou as voces mazarico e masarico en varias
localidades de Lugo e Pontevedra, referidas ao xénero Numenius, mais tamén a Tringa e Calidris; non
obstante en Cospeito (Lugo) rexistrou masarico real con posíbel asignación a Numenius (11B). Por
outro lado, no refraneiro popular galego tamén se recolle a denominación xenérica de mazarico
(véxase uso dos seus nomes na nosa literatura).
● Dicionarios consultados. O Diccionario galego-castelán de X. L. Franco Grande (1968), da
editorial Galaxia, identifica a voz galega mazarico coa castelá zarapito ou chorlito e dá como sinónimo
zarrapico; tamén inclúe zarapico, que identifica coa voz castelá zarapito, e zarrapico, que nunha das
acepcións identifica coas voces castelás zarapito real e chorlito e co sinónimo mazarico. O Diccionario
de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés e F. Álvarez Carracedo (1984), da editorial Akal,
identifica a voz castelá zarapito coa galega mazarico e especifica para a subentrada zarapito real a voz
galega zarrapico. No Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da editorial Sotelo
Blanco, aparecen as entradas: bilurico identificada co xénero Numenius e con Tringa hypoleucos e coa
variante belurico (que non ten entrada propia); mazarico, que nunha das acepcións define como este
tipo de paxaros (noutra, como voz para Alcedo atthis; noutra dáa para Picus viridis), achegando o
sinónimo zarrapico e identificando especificamente mazarico curli con Numenius arquata; zarapico,
que nunha das acepcións identifica xenericamente con mazarico e N. arquata; zarrapico, que tamén
nunha das acepcións identifica con mazarico e con N. arquata. O Diccionario de sinónimos da lingua
galega de M. C. Noia, X. M. Gómez e P. Benavente (1997), da editorial Galaxia, recolle os sinónimos
inespecíficos apuntados en Numenius phaeopus. No Gran Diccionario Xerais da Lingua Galega (2000),
de varios autores, aparece a entrada mazarico, especificando nunha das acepcións a denominación
mazarico curlí para N. arquata.
● Uso dos seus nomes na literatura galega. Eduardo Pondal usa mazarico en Queixumes dos
Pinos (1886): "Ouh, mazarico que cantas / tras do pinal do Marico / non sei que me dá se te ouzo, /
non cantes máis mazarico: / ¡cal fero cuitelo pasante e punxente, / mesmo na alma te sinto!".
Igualmente, F. García Acuña, en Orballeiras (1887): "Parva quedei, cal qued'un mazarico...". Ou
Fuco G. Gómez, n' O idioma dos animás (1937): "¡¡Huíiii!!... ¡¡Huíiii!! -berrou o mazarico cunha
sinerdade que cortab'as pedras."
No refraneiro popular mariñeiro tamén se recolle de modo xenérico o nome mazarico:
"Mazaricos á terra, mariñeiros á merda."
"Mazaricos na praia a abouxar, os mariscos a aboiar."
"Mazaricos á terra, mariñeiros sen pesca."
Para alén diso, na literatura popular existen recitacións referidas ao mazarico, con moitas
variantes:
"Mazarico, mazarico, quen che deu tamaño bico? Deumo Deus e San Francisco...".
"Mazarico, pico pico, mazarico, pico pon, no bico unha ponla, na ponla unha frol...".
A respecto do emprego de bilurico na nosa literatura, véxase Tringa totanus.
● Etimoloxía / motivación semántica. No tocante á motivación semántica, M. C. Ríos Panisse
explica que o nome de mazarico pode ter relación con mazar (polo peteirar constante) ou co mes de
marzo (mes no que a ave empeza a cantar); a denominación corlobico ten relación coa voz
característica que emite a ave ("cur-lí") e con bico, de forma curvada; as denominacións píldora,
pildurico e pirulí parecen onomatopeicas, e as de sarapico, sarrapico e similares seguramente
teñen a ver con cerrar e con bico, pola característica forma curvada que ten o bico desta ave (7B). Os
nomes bilurico e belorico parecen en parte onomatopeicas e en parte ter relación con bico. O
modificador curlí é claramente onomatopeico ("cur-lí" é a voz máis característica que emite este
paxaro). Real é un cualificativo engadido ao nome xenérico de moitas aves para as identificar como
especies, e que ás veces ten relación cunha certa beleza ou vistosidade na súa forma ou nas súas
cores, ás veces cunha certa maxestade no xeito de camiñar, de voar ou de se mover en xeral.
bilurico escuro Tringa erythropus
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Bilurico patirroxo foi o nome proposto por C. Pedreira
López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, na Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B); utilizouse na
primeira guía de aves destes autores e recolleuse nalgunha publicación ornitolóxica (1A e 2A). Bilurico
escuro foi proposto en 1991 e 1999 nos traballos de M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa (10B e
12B); tense empregado nalgunhas publicacións ornitolóxicas (10A, 12A, 13A, 14A, 15A e 16A). Nas
últimas guías de aves de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López e nalgunhas publicacións utilizouse
bilurico patirrubio (4A, 5A, 6A, 11A, 17A e 22A). Na bibliografía ornitolóxica, os nomes portugueses
son perna-vermelha-escuro e perna-vermelha-bastardo (2A, 10A, 1D, 2D e 3D).
● Nomes populares. Os nomes xenéricos populares rexistrados para Tringa totanus poderían
aplicarse tamén a esta especie. G. Baamonde Traveso rexistrou a voz patarroxa en Cedofeita, que
139