ramón suárez picallo escolma de textos en galego - Consello da ...

DON MANOEL LUGRÍS FREIRE
Na rideira vila de Sada, partido xudicial de Betanzos,
provincia da Coruña, nasceu fai agora cen anos esta esgrevia figura da
galeguidade, do federalismo e da democracia. Morreu na cidade
de María Pita, pouco despois de producirse a traición insurreicional
que derriba a nacente democracia penunsular repubricana, que lle
ofrecía a Galiza a espranza de conquerir os ideaes que alumearan a
vida enteira de don Manuel Lugrís Freire.
Cando se proclamou a fugaz República Española –1873–
Lugrís tiña dez anos de edade. Era alumno dun famoso escolante
de Sada Darriba, conoscido en toda a comarca polas súas liberales
ideias e pola sua afervoada emoción galega. Conoscíase ese mestre
exemprar co seu nome de pila, que era don Crisanto. O escolante,
empezou a forxar na lama do rapaz alumno, anceios, ideias,
espranzas, e tamén, unha esquisita sensibilidade, que había de frolecer
despois nun gran escritor, poeta e dramaturgo en lingoa galega.
Contos de Asieumedre forman unha coleición preciosa de lendas,
tradicións e misterios que teñen por esceario O Quencle de Lixandre,
a aldea de Rioboro e o Val de Beloy. Entre as súas obras teatrales máis
conoscidas e populares figuran: Mareiras, A estadeíña, Minia e outras
obras precursoras de todo o teatro galego do noso tempo. Como
poeta, toda a súa obra está influída por nobles acentos pondalianos,
xa que don Manoel fora amigo entrañabel e ademirador devoto, do
outísimo poeta de Ponteceso, de quen recolleu unha seleición de
poesías escrita en cartós, cuio orixinaes están na Academia Galega,
rexistrados co tídoo Os Eoas.
Entre os poemas máis conoscidos e de máis forza simbólica
que escribíu Lugrís Freire, figura “Castro da Fragachán”, que se recitou
durante a repúbrica en todas as escolas da bisbarra mariñana.