Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Gustavo Hervella García e María Seijas Montero
Neste estudo intentaremos aproximarnos á inserción laboral dos emigrantes
galegos no mercado de traballo de Bos Aires do primeiro terzo da centuria
pasada. A investigación centrouse no baleirado sistemático da prensa étnica
galaico-porteña, sobre todo nos anuncios comerciais que nela se publicaron.
Deste xeito, obtemos interesantes resultados que, no entanto, non nos fan chegar
a conclusións definitivas, xa que non hai ningunha razón que nos permita
supoñer que todos os propietarios galegos na cidade da Prata consideraban
necesario anunciarse na prensa da colectividade para atraer un maior número
de clientes. No que respecta á súa localización espacial, tampouco podemos
falar de teses irrefutables xa que nada nos indica con total seguridade que os
propietarios dun negocio vivisen na rúa onde se anunciaban. Polo tanto, un
problema inicial é o da representatividade da fonte. Nesta tesitura, o noso traballo
baseouse no baleirado de xornais e revistas diferentes xa que, ao mesmo
tempo que se utilizaron xornais do tipo de Galicia. Revista Oficial del Centro
Gallego de Buenos Aires, creada en 1926, tamén se fixo o propio con publicacións
de asociacións de ámbito local, como foi o caso do Boletín de la Sociedad
Cultural y Agraria del Distrito de Mugia da década de 1920. A gran maioría
das publicacións foron fundadas por institucións mutualistas e sociedades de
instrución. Todas elas inclúen información gráfica, da colectividade, literatura,
folclore e, o que máis nos interesa para o noso propósito, publicidade. Esta
atópase normalmente nas dúas primeiras páxinas e na última, de xeito que era
mínima a que aparecía no medio da publicación. Dende o punto de vista idelóxico,
foron consultados todo tipo de periódicos, dende os de información
xeral (Correo de Galicia ou Nova Galicia) ata os republicanos, galeguistas, como
Céltiga, e nacionalistas, como A Fouce.
O intervalo temporal escollido non é aleatorio xa que nestes anos se
produce a masiva chegada de emigrantes galegos a América, que alcanzan o
42,14% do total dos españois no período 1911-1930, e polo tanto a súa presenza
no mercado de traballo bonaerense foi máis evidente, o que supón, no
presente caso, unha maior continuidade na prensa étnica a través da publicidade
existente nos medios de comunicación por eles creados xa que «entre
1900 e 1950 é o momento de máxima expansión e incidencia da prensa transoceánica
galega». 1
Unha das principais razóns destas publicacións era achegar os emigrantes
á súa terra e fomentar os vencellos comunitarios, ao tempo que favorecía o
1. Pérez Pais, M.ª C.: «A prensa da emigración: análise e valoración», en III Xornadas de Historia
de Galicia. Sociedade e Movemento obreiro en Galicia, Ourense, Deputación Provincial de
Ourense, 1986, p. 163.
6 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (85-102) ]