Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Ana Varela-Lago
Aínda que o Comité Popular de Tampa non estaba formalmente afiliado
ás Sociedades Hispanas, o seu labor tamén foi importante. Creado o 5 de
agosto de 1936, dúas semanas máis tarde remitía a primeira remesa a España,
por valor de dous mil dólares. Cando rematou a guerra, Tampa enviara a España
máis de 200 000 dólares, ademais de comida, medicinas, ambulancias, 20
toneladas de roupa e, por suposto, o seu produto típico, centos de miles de
cigarros e bolsiñas de picadura para os milicianos na fronte. Fernando de los
Ríos, que visitara a cidade en varias ocasións, salientaba o labor destes emigrantes
nunha intervención en Radio Madrid en 1937. 39 Os seus contactos coa
comunidade contribuirían poucos anos máis tarde a que Tampa acollese un
dos seus exiliados máis ilustres: o ex-sacerdote e líder agrario Basilio Álvarez
Rodríguez. Basilio Álvarez chegou a Tampa en marzo de 1942 acompañado
pola súa muller e mais a filla, e residiu alí, internado nun cuarto do Hospital
do Centro Español de Tampa por mor do seu delicado estado de saúde, os
derradeiros vinte meses de vida. O 18 de novembro de 1943 era enterrado
nunha sinxela e emotiva cerimonia no cemiterio do Centro Español. 40
Este paréceme un colofón axeitado para este artigo sobre a emigración
galega aos Estados Unidos porque combina a experiencia migratoria galega
de finais do século xix en Louisiana coa do exilio galego da posguerra. No
centro do cemiterio onde repousan os restos de Basilio Álvarez eríxese unha
réplica da torre de Hércules, o monumento funerario do emigrante coruñés
Adalberto Ramírez ao que me referín en páxinas anteriores. Ramírez foi secretario
da Unión Benéfica Española en Nova Orleáns en 1878 e fundador do
Centro Español de Tampa en 1891, onde finou en 1939. A pesar dos máis de
sesenta anos de residencia nos Estados Unidos, nunca esqueceu a súa Coruña
natal. O seu orixinal monumento é un testemuño da relevancia da inmigración
galega en Norteamérica. Pero o cemiterio do Centro Español tamén nos lembra
que alí, coma en moitos outros cemiterios dos Estados Unidos, xacen os restos
de homes e mulleres, quizais non tan ilustres coma Basilio Álvarez, pero igualmente
comprometidos, que non puideron ou non quixeron regresar a España
despois da guerra, que comezaron a súa andaina como emigrantes e a remataron
como exiliados.
39. Rodríguez de Lecea, T. (ed.) (1997): Fernando de los Ríos. Obras Completas, vol. V. Escritos
de la Guerra Civil y el Exilio, Madrid, Anthropos, pp. 26-27. Sobre a resposta da colonia latina
de Tampa á Guerra Civil véxase Varela-Lago, A. (1997): «!No pasarán! The Spanish Civil War’s
Impact on Tampa’s Latin Community, 1936-1939», Tampa Bay History, vol. 19 (2), pp. 5-35.
40. Fernando de los Ríos tamén foi responsable de que se lle permitise a entrada nos Estados
Unidos en 1938. Sobre Basilio Álvarez en Nova York véxase González e Ricón, Castelao, pp. 92-94
e 193-207, aínda que se di, erroneamente, que cando abandonou Nova York se dirixiu a Miami.
[ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (63-84) ]