Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Ana Varela-Lago
numeroso (2424), seguidos a distancia polos españois (233). Pero en 1900 o
censo da poboación española xa se aproximaba ao millar (963).
Entre os inmigrantes españois predominaban os asturianos e os galegos.
Estes confluíron en Tampa por camiños diversos, pero que tiñan como denominador
común unha emigración temperá a Cuba. Adalberto Ramírez chegou
á illa antillana dende a súa Coruña natal e traballou de tabaqueiro en Cuba,
Nova Orleáns e Nova York antes de instalarse en Tampa en xuño de 1888. En
1889 chegaba a Tampa o ferrolán Fermín Souto, que emigrara a Cuba aos doce
anos e exercera de tabaqueiro en Cuba, Nova York e Cayo Hueso. Peregrino
Rey, nado en Saíme (San Xulián de Bastavales), emigrou a Cuba con trece anos
e alí fíxose tabaqueiro. En 1879 estableceuse en Atlanta e en 1893 trasladouse
a Tampa, onde, ao ano seguinte, fundou co asturiano Ángel Cuesta a firma
Cuesta-Rey, que chegaría a ser a provedora oficial da Casa Real Española.
Se Vicente Martínez Ibor e Ignacio Haya pensaron que en Tampa se
resolverían os seus problemas, estaban equivocados. A incipiente comunidade
tabaqueira experimentou as mesmas tensións entre cubanos e peninsulares
que caracterizaran a industria en Cayo Hueso e Nova York. 17 De feito, a primeira
folga en Ybor City foi protagonizada polos obreiros cubanos de Martínez
Ibor en protesta pola decisión de empregar un peninsular como contable
da fábrica. En Tampa fundou José Martí o Partido Revolucionario Cubano en
1892 e alí organizáronse numerosas expedicións filibusteiras financiadas coas
contribucións dos tabaqueiros cubanos, que doaban o dez por cento do soldo
semanal á causa de Cuba Libre.
En resposta ás actividades dos independentistas cubanos, que ás veces
chegaban á violencia física, en 1891 un grupo de españois decidiron fundar o
Centro Español de Tampa. Aínda que a sociedade se denominaba de «instrucción
y recreo», as tensións entre os dous grupos eran evidentes nos seus estatutos. O
artigo primeiro indicaba que a sociedade protexería os seus membros «por todos
los medios a su alcance de las contingencias a que pudieran verse expuestos por
su condición nacional». O sétimo declaraba que «para ingresar en esta sociedad
es preciso que el aspirante sea español de raza y sentimientos, o simpatice
lealmente con España y su prestigio en América». 18
Aínda que a situación mellorou algo coa fundación do Centro Español,
as tensións entre os dous grupos mantivéronse e aumentaron cando comezou
17. Mormino e Pozzetta, Immigrant World, pp. 63-93. Sobre as actividades dos nacionalistas
cubanos nos Estados Unidos no século xix véxase Poyo, G. (1989): «With All and for the Good of
All»: The Emergence of Popular Nationalism in the Cuban Communities of the United States, 1848-
1898, Durham, Duke University Press.
18. Varela-Lago, «From Patriotism to Mutualism», pp. 8-12.
0 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (63-84) ]