Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Erica da Silva Sarmiento
practicamente simbólicos xa que non se chega a pasar, en ningún caso, de dez
emigrantes por concello, taxas demasiado baixas para realizar unha análise
máis detallada dos municipios.
A concentración dos emigrantes en determinados concellos demostra a
posible existencia dunha cadea migratoria establecida ao longo dos anos. Por
exemplo, no concello de Santa Comba encontráronse varios casos de parentescos,
identificados a través dos apelidos ou da filiación. Na parroquia de Mallón
apareceron dous casos de posible parentesco e cinco casos de irmáns que emigraron
a Río de Xaneiro, como o de Luís e Antonio Val Gerpe. O primeiro deles
presentouse no Consulado en 1932 e o segundo unha década antes, en 1920.
Na década de 1930, os dous retiraran o pasaporte para Galicia, supostamente
unha viaxe co obxectivo de retornar ao Brasil, porque nin houbo baixa consular,
nin foi un caso de repatriación. O enderezo deses emigrantes tamén era
o mesmo, vivían xuntos no chamado bairro da Lapa, próximo ao Centro de Río
de Xaneiro, na rúa dos Arcos, un local onde viviran moitos galegos no comezo
do século xx. Só no caso dos emigrantes naturais de Santa Comba, esta rúa
aparece como o enderezo de 12 galegos, o que significa un 10,6% de emigrantes
dun mesmo municipio vivindo no mesmo lugar. Como este caso existen
varios, relacionados tamén a outros concellos como Cotobade, onde encontramos
23 emigrantes que viviron nunha mesma rúa, denominada rúa Camerino.
Este enderezo aparece 58 veces nas fichas consulares, o que nos leva a supor que
os galegos mantiñan contactos cos seus paisanos (a través de galegos retornados
ou a través de parentes que os reclamaban), mantendo un comportamento corporativo
baseado en asentamentos étnicos e familiares.
4. CONSIDERACIÓNS FINAIS SOBRE OS GALEGOS NO RÍO DE
XANEIRO
Os galegos que se dirixiron ao Río de Xaneiro non o fixeron a través
da emigración subvencionada, non foron traballar nas plantacións agrícolas
e non tiveron a súa pasaxe pagada polo Goberno brasileiro. Son emigrantes
espontáneos, independentes, que mantiñan algún contacto no Río de Xaneiro,
como un amigo, un paisano ou talvez un parente que mandaba reclamar
alguén da familia. A comunidade galega no Río de Xaneiro caracterizouse por
ser unha emigración urbana, localizada en gran parte nos barrios do centro
da cidade, onde se concentraban non só a residencia deses emigrantes, senón
tamén os seus establecementos comerciais.
A profesión predominante, o sector do pequeno comercio e a concentración
deses galegos en determinadas rúas e barrios do Río de Xaneiro, onde
6 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (7-29) ]