Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Alicia Bernasconi, Carina Frid
dentro dunha sociedade maior, desempeñando mediacións verticais ou horizontais
e exercendo de nexo entre a sociedade de partida e a de recepción. É
dicir, unha vez máis o esforzo está destinado a «pensar o tratar de pensar, en
conjunto, las partes y el todo» (p. 14).
O libro obxecto desta recensión está composto por tres partes claramente
diferenciadas. A primeira ofrece unha perspectiva xeral a propósito do concepto
de liderado. A segunda parte céntrase nos liderados intelectuais, políticos
e relixiosos. A terceira está dedicada aos liderados de tipo económico, quizais
un dos menos coñecidos.
Na primeira parte o profesor Xosé Manoel Núñez Seixas (Universidade de
Santiago de Compostela) aborda en perspectiva teórica e interdisciplinaria o problema
dos notables e dos liderados étnicos dentro das colectividades emigrantes.
Partindo dos primeiros estudos realizados nos Estados Unidos na década de
1940, o autor repasa algúns dos principais traballos realizados en Arxentina e
analiza os seus resultados. Defende a hipótese da existencia de «una multiplicidad
de paradigmas y teorías de alcance medio elaboradas a partir de un estudio
de caso o, a lo sumo, de la comparación de un elenco reducido de casos»
(p. 17). Afirma que non se elaborou, polo tanto, unha teoría global do liderado
étnico, do estudo das elites e do poder en colectividades emigrantes. Así e
todo, pódense aceptar unhas definicións e unhas tipoloxías clásicas provenientes
da escola estadounidense, malia levaren consigo certos problemas teóricos e
metodolóxicos. Núñez Seixas, centrándose no estudo do caso galego en América,
detectou ata oito problemas, os que aquí desenvolve. Entre eles destacamos
os relacionados coa natureza do liderado étnico e coas condicións en que xorde
e se conforma, así como os que lles concirnen á representatividade e á lexitimidade
interna dos líderes e ao peso que teñen nas súas estratexias os intereses e a
identificación afectiva dos ámbitos de pertenza e de referencia.
A seguir María Bjerg e Hernán Otero (Universidade Nacional de Quilmes
e Universidade Nacional do Centro da Provincia de Bos Aires) tratan o tema
dos liderados étnicos e a participación política en comunidades rurais. Utilizan
o enfoque biográfico, en concreto o estudo das memorias de dous inmigrantes
−Juan Fugl, procedente de Dinamarca, e Manuel Suárez Martínez, de
Sarela (A Coruña) − que participaron na política da rexión de Tandil entre
1840 e o Centenario. O seu obxectivo é, xa que logo, achegarse ao estudo das
diferentes traxectorias de vida e aos mecanismos microsociais da creación do
poder dos estranxeiros (p. 44).
Finalmente, concluíndo o primeiro bloque, Jon Gjerde (Universidade de
Stanford) presenta un estudo sobre os xeitos en que as comunidades inmigrantes
europeas dos Estados Unidos construíron a súa relación cos seus líderes
e co Estado durante o século xix. O autor ten en conta a mitoloxía de
6 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (235-238) ]