Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Retornos culturais: Gumersindo Busto e a Biblioteca América da USC
En Bos Aires, o mesmo día en que se inaugura a Biblioteca América na
cidade compostelá, as sociedades españolas festexaron o acontecemento agasallando,
cun banquete no salón do Club Español, o fundador dela. Nese xantar
encontrábanse, entre outros, representantes de todas as facultades e o presidente
da Comisión Protectora da Biblioteca América, quen agradeceu a Busto
todos os anos de intenso traballo que fixeran realidade a creación da Biblioteca
América. Pouco despois da inauguración da Biblioteca, nunha asemblea xeral
ordinaria da Comisión Protectora de la Biblioteca América, celebrada en 1928,
creouse un premio chamado Biblioteca América, que consistía nunha medalla
de ouro con inscricións referentes á institución que a outorgase. As bases foron
difundidas por medio dunha circular na que se explicitaba que o premio se
outorgaría á institución ou persoa, de América ou de España, que durante ese
ano achegase máis beneficios á Biblioteca, fosen en forma de libros ou obxectos
para aumentar os seus fondos ou cun labor propagandístico no seu país de
procedencia (Vilanova, 1966: 1191).
O labor de Busto e de todos os seus colaboradores seguiu adiante, quizais
con máis entusiasmo despois da inauguración. As comisións, que seguiron
desenvolvendo unha activa propaganda, pouco a pouco foron conquistando
a simpatía dos americanos. Un exemplo salientable é o de Josefa F. de Aguerri,
directora da revista Mujer Nicaragüense publicada en Managua e destacada
pedagoga deste país centroamericano. Foi ademais unha das precursoras
do feminismo no seu país de orixe e afouta defensora dos dereitos da muller.
Tan destacada protagonista da cultura latinoamericana non dubidou, unha vez
recibido o convite de Busto para colaborar no seu proxecto, en poñerse a disposición
do galego para todo o que considerase preciso e remitiu unha notificación
ao secretario da Comisión Protectora de la Biblioteca América de Bos
Aires, na que lle comunicaba que, seguindo o exemplo das damas uruguaias e
arxentinas, «envía la bandera nacional con que un grupo de damas obsequian
a la Biblioteca América de Santiago de Compostela». 20 Ao longo dos anos aínda
continuarían as doazóns e adhesións, entre as que salientou a de Gregorio
Marañón, ministro da Segunda República, quen na súa primeira visita a Galicia
no ano 1936 quedou moi gratamente sorprendido coa Biblioteca e escribiulle
a Busto felicitándoo e dándolle azos para continuar, pois o proxecto era,
segundo as súas propias palabras, unha das accións máis positivas no tento de
achegamento entre España e América.
A partir do 1936 o estudo sobre a vida da institución complicouse por
distintas razóns. Dunha banda, en España a Guerra Civil paralizou a entrada
20. El Eco de España, 18.1.1931, p. 10.
[ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (213-227) ]