Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

María Presas Beneyto
situada no Pazo de Fonseca, naceu en Arxentina, concretamente en Bos Aires
en 1904, cidade en que se asentou o seu mentor, Gumersindo Busto, nos últimos
anos do século xx.
A creación da Biblioteca América debemos entendela dentro da tendencia
hispanoamericanista e rexeneracionista que se desenvolveu dende finais
do século xix e primeiras décadas do xx a ambas as dúas beiras do Atlántico,
favorecéndose a relación entre países de orixe cultural común, xurdindo diferentes
iniciativas que pretendían este feito como obxectivo. Unha delas foi a
Biblioteca América, froito dunha das máis sobranceiras, e porén máis esquecidas,
angueiras culturais iberoamericanas que se desenvolven ao longo das primeiras
décadas do século xx.
1. UN GALEGO EN ARXENTINA: GUMERSINDO BUSTO 2
Gumersindo Busto naceu en San Martiño de Laraño (Santiago de Compostela)
o 11 de xullo de 1872. Estudou varios anos no Seminario Conciliar co
obxecto de ordenarse sacerdote, mais aos quince anos, en 1887, abandonou
esa intención e guiou os seus pasos cara a América. Nun primeiro momento
instalouse en Montevideo, onde traballou como telegrafista no Ferrocarril
Central. En 1890 trasladouse ao departamento uruguaio de Tacuarembó e
alí exerceu como mestre de escola nun establecemento rural. Na capital uruguaia
comezou os estudos de Dereito e sen acadar a licenciatura trasladouse a
Bos Aires, onde de novo traballou no ferrocarril desta capital como telegrafista.
Para proseguir os estudos iniciados renunciou ao traballo e empregouse no
Rexistro da Propiedade desta capital. En 1898 conseguiu o título de escribano
e exerceu o notariado dende 1907 ata o final dos seus días.
A partir de 1904 e movido polo desexo de estreitar os lazos entre América
e España, Busto proxectou crear unha Universidade Libre Hispanoame-
caribeños», en VV. AA., A emigración na historia de Galicia. Actas de IX Semana Galega da Historia
(no prelo). Outros resultados da investigación sobre a Biblioteca América foron presentados en
diferentes congresos americanistas celebrados en Sevilla, Salamanca e Murcia. Existen ademais
outros traballos de investigación inéditos nos que se analiza polo miúdo a resposta á iniciativa
de Busto nos distintos países americanos: Andrea Ayala Flores sobre Ecuador e os fondos
ecuatorianos; David Filgueira Álvarez sobre os fondos venezolanos; Berta Gómez Regueiro sobre
Chile; Ángel González Gato sobre os fondos existentes na Biblioteca América referentes ao
mundo andino; Caroline Ménard sobre as achegas dos Estados Unidos e Canadá; e Raquel Pérez
Santos, que afondou sobre a participación de Brasil e analizou os fondos brasileiros existentes
no acervo da Biblioteca América.
2. Un estudo máis minucioso da biografía de Gumersindo Busto pode atoparse en R. Pérez
Santos e M. Presas Beneyto, «Gumersindo Busto: apuntes para unha biografía», en P. Cagiao
Vila (coord.), Cen anos da Biblioteca América, 1904·2004, Universidade de Santiago de Compostela,
Santiago de Compostela, 2004, pp. 73-88.
[ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (213-227) ]