Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Natacha Lillo
A mediados do século xix, Francia empezou a súa revolución industrial. Nas
aforas de París buscáronse lugares axeitados para instalar grandes empresas que
necesitaban espazo e que tivesen unha boa comunicación coas rexións do norte e
do leste provedoras de carbón e de ferro. Entre os barrios do norte de París intra
muros e a cidade de Saint-Denis existía unha zona de campo, onde a xente adoitaba
ir cazar e onde se cultivaban hortalizas para a capital: a Plaine Saint-Denis.
Este espazo estaba dividido entre tres concellos diferentes: Saint-Denis no centro,
Saint-Ouen ao oeste e Aubervilliers ao leste; os tres pertencían ao departamento
do Sena, que reunía daquela París intra muros e as vilas que o rodeaban.
Aquel territorio estaba atravesado por dous eixes maiores, a avenida de
París, de sur a norte, que se chamou Presidente Wilson a partir de 1919, e a
rúa do Landy, de oeste a leste.
Entre 1860 e 1900, grande cantidade de empresas metalúrxicas e químicas
instaláronse na Plaine, que a partir de principios de século foi a zona máis
industrializada de toda a rexión parisiense. Estas industrias precisaban unha
man de obra pouco cualificada e disposta a traballar moito por soldos irrisorios.
Os primeiros obreiros e peóns viñeron das provincias francesas: de todo
o grande «Bassin Parisien» e tamén de Bretaña, unha rexión pobre. Pero como
se requiría aínda máis man de obra comezaron a chegar tamén belgas e italianos
a partir de 1880. Canto aos primeiros españois, apareceron por esta zona
só a partir dos anos 1905-1910.
Enfoquei o traballo da miña tese sobre esta zona norte do departamento
do Sena porque foi alí onde houbo máis inmigración española ao longo do
século xx, e porque foi o único lugar onde a súa presenza sobardou sempre á
dos italianos, os que ata a Segunda Guerra Mundial eran os estranxeiros maioritarios
en todos os outros barrios e suburbios da capital francesa.
Chamounos tamén a atención que, ao contrario doutros inmigrantes que
se repartiron máis nos núcleos urbanos, nos sete municipios estudados (Saint-
Denis, Aubervilliers, Saint-Ouen, La Courneuve, Pantin, Drancy, Blanc-Mesnil),
a grande maioría dos españois crearon os seus propios espazos, onde eran
maioritarios, xa fosen verdadeiros barrios urbanos como a Pequena España
da Plaine Saint-Denis ou o Barrio Negro de Drancy, ou verdadeiras chabolas
como o Franc Moisin ou Pleyel en Saint-Denis.
A xeito de contraste, a tese de Marie-Claude Blanc-Chaléard sobre os italianos
no leste do departamento do Sena (París XI e XX, Nogent-sur-Marne,
Montreuil) mostrou que, a pesar de que nalgúns lugares se agruparon, nunca
viviron tan xuntos como os españois na mesma época.
Antes de falar da presenza específica dos galegos, presentaremos as principais
características da Pequena España da Plaine Saint-Denis, que foi o
núcleo orixinal da presenza española no norte do departamento do Sena.
00 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (199-211) ]