Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Ana Cabana Iglesia
se, especificamente, a acción de indianos que puxeron os medios precisos para
impulsar o ensino, suplindo o insuficiente labor estatal.
As fundacións educativas creadas e financiadas polos indianos do concello
de Ribadeo amosan, como xa mencionamos, un especial interese polo ensino
primario que non se esvae co tempo. Non debemos esquecer tampouco a
inquedanza amosada no relativo ao ensino de adultos. Fose como primeira
opción, como o foi na fundación de Clemente Martínez, fose como elemento
complementario da finalidade primordial, caso da escola de primeiras letras
Pedro Murias, este tipo de ensino estivo moi presente e pon de manifesto así a
importancia que o imaxinario indiano atribuía á mellor preparación dos adultos
de aquén mar. A opción preferente por financiar o ensino dirixido a homes
non deixa de ser racional se se enmarca tanto na época histórica que tratamos
como no futuro que parecía agardar aos educados: o traballo artesán e agrícola
ou a emigración. Outra das tendencias que amosa o estudo das diferentes
escolas é a predilección dos indianos por situar as súas fundacións na propia
vila de Ribadeo e non nas parroquias rurais do concello. Esta circunstancia
pode pórse en relación tanto coa orixe vilega da maioría dos benfeitores como
co desexo de favorecer un maior número de nenos, así como pola ansia de
facer «render socialmente» as súas remesas, punto que se vía eminentemente
máis facilitado no marco urbano que no rural.
Unha constatación que pode tirarse deste estudo de caso é que as fundacións
escolares non sobreviviron ao recorte de fondos que supuxo a morte física
dos benfeitores ou o remate das asignacións orzamentadas por estes. A administración
non soubo ou non puido sacar adiante estas escolas, mesmo cando non
tiña que facer fronte aos gastos máis gravosos (compra do chan, construción do
edificio, acondicionamento, etc.). As escolas de indianos de Ribadeo naceron da
iniciativa particular e esmoreceron cando os fondos económicos desta se esgotaron,
o que lles confire a todas elas unha temporalidade limitada.
Como excepción ás tendencias xerais atopamos a escola de primeiras
letras que funcionou na Escola Agrícola de Vilaframil. Pretendemos valorala
como unha achega orixinal dentro do conxunto de fundacións indianas do
momento. De maneira insólita, fortuna indiana (Pedro Murias), emigrantes de
alén mar (na Xunta de Patróns) e retornados (Comisión Delegada) ao unísono
estiveron detrás dunha mesma fundación docente.
6 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (175-198) ]