Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

«Mirando polos que quedaron». A man dos indianos no ensino primario: o caso de Ribadeo
llo, foille concedido o cargo de presidente de honra. 25 En canto ao seu labor
docente cómpre subliñar a súa postura a prol do ensino público e o seu esforzo
de concienciación respecto dos beneficios que da educación derivaban e da
necesidade de que a agricultura formase parte dos currículos nas escolas do
medio rural. 26 A súa actitude, netamente progresista, e a defensa das liberdades
que protagonizou durante a República suporíanlle o encarceramento no
franquismo, durante un período de cinco anos. A posterior depuración mantívoo
lonxe das aulas durante vinte e cinco anos. 27
O aumento da matrícula nesta escola debe interpretarse como unha proba
da favorable acollida que os residentes na Devesa lle dispensaron, preferíndoa
por enriba da escola pública. 28 Unha preferencia que se confirma tamén no
caso das escolas financiadas e construídas de xeito mancomunado por emigrantes
establecidos en América, xeralmente a través das sociedades de instrución
(Peña, 1999: 139). Ter presente a matrícula non abonda, de certo, para valorar o
seu grao de influencia social, senón que cómpre ter en conta a información referente
á asistencia. Precisamente a escasa asistencia conforma un dos problemas
cos que se enfrontaba a escola pública. A escola de fundación non supuxo unha
excepción e resentiuse tamén polo alto absentismo do alumnado, o que provocou
múltiples queixas por parte do persoal docente. Para paliar o problema
constátanse diversas propostas e mesmo esforzos por atallar o problema, como a
creación dunha serie de premios que incentivasen a asistencia. 29
Ademais de establecer premios e tamén co fin de reducir o absentismo,
o director do centro, que naquelas datas era Francisco Roig Ballesteros, solicitou
á Xunta de Patróns a creación dunha escola de primeiras letras para os
adultos. Esta petición foi aceptada de moi bo grao en 1931, ano a partir do cal
25. Como mostra desta acción agrarista, Las Riberas del Eo (16-5-1931), (30-6-1931).
26. La Comarca (11-11-1922); Sanz García, G. (1932), «Ensayo de Escuela Activa en una Escuela
Rural», Revista de Pedagoxía, 130.
27. O propio Gregorio Sanz relata a súa estadía na cadea nun libro autobiográfico, Sanz García,
G. (1986), Uno de tantos, cinco años a la sombra, Sada-A Coruña, Ed. do Castro.
28. Tal foi esta preferencia que os veciños de Vilaframil deciden elevar unha petición ao director
xeral de Primeiro Ensino sobre a conversión da escola nacional mixta que existía dende
1919 nunha escola unitaria de nenas debido a que «existe en dita parroquia unha escola na
Fundación Agrícola “Pedro Murias”... que funciona normalmente nun espléndido local, intervida
pola Inspección de Primera Enseñanza desa provincia...». Sección Actas Capitulares ou do
Pleno, sig. 56, p. 128, 17-7-1919/Sec. Servicio de Educación, sig. 1766 (8-8-1924) (Arquivo
Municipal de Ribadeo, en diante, AMR).
29. Foron un total de doce os premios establecidos en 1930. Consistían nunha dotación económica
que se entregaba a aqueles alumnos que se distinguían por ter unha asistencia máis regular.
Memoria da Escola Agrícola Pedro Murias (1930) (AEAPM).
[ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (175-198) ]