Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Mariñaos en América: unha aproximación ás sociedades de instrución da Mariña luguesa, ca. 1900-1940
Outro punto de inflexión no decorrer diario destas sociedades veu marcado
pola Guerra Civil española; e ao mes xusto do seu comezo o Centro Vivariense
súmase á subscrición que iniciara en Bos Aires a dona do embaixador
de España a beneficio da Cruz Vermella española (acta do 18 de agosto de
1936). Tamén chega unha petición de axuda do Comité pro víctimas del Frente
Popular en Galicia, que ocasionou un intenso debate e mesmo a renuncia
do presidente debido aos reproches dun membro da directiva pola tardanza
en responder á dita entidade (actas dos días 21 e 28 de novembro de 1936).
En decembro de 1938 recibe o Centro unha carta do Comité Villalba-Lugo, propoñendo
a creación dun comité conxunto de axuda á República Española. A
proposta acéptase, polo que concirne á xunta directiva, pero déixase ao libre
criterio e vontade dos asociados o facer parte ou non do Comité (acta do día
10 de decembro de 1938). As peticións de axuda repítense e en 1939 os protagonistas
son españois exiliados en Francia. En abril chega unha carta dun
ex-socio e membro de varias comisión directivas, solicitando axuda do Centro
para el e para a súa muller, posto que estaban refuxiados nun hospital de París
e desexaban trasladarse a México ou a Arxentina. Acórdase o envío de 100
pesos (acta do 1 de abril de 1939). Un mes máis tarde recíbese unha comunicación
procedente do Partido Galeguista solicitando axuda para os exiliados
en Francia; tómase nota pero non se decide nada ao respecto.
O último acto de carácter político antes da disolución da sociedade, e
que pode ser significativo do cambio de actitude por parte do Centro Vivariense,
prodúcese con motivo da solicitude de participación nun banquete ofrecido
ao exiliado republicano Manuel García Gerpe, autor do libro Alambradas.
A comisión directiva menciona o artigo 3º do seu regulamento (que impedía
participar en actos patrióticos) e resolve non asistir, deixando aos socios a
liberdade de participar voluntariamente. A concorrencia foi numerosa.
Pola súa banda, o Centro Lucense expresa no primeiro número do seu
órgano oficial: «la esperanza de que en un mañana no lejano la república
española haga sonar el clarín de la independencia, volviendo a los senderos
constructivos de justicia y libertad». Para logo salientar, no segundo número,
o carácter «puramente republicano» dos seus socios, a fin de desmentir os
rumores de que a constitución do Centro obedecía aos propósitos de Falange
Española. 45 Fose como for, o certo é que as críticas ao réxime de Franco
sucedíanse no xornal, con titulares como «El problema institucional español»,
nos que se avogaba pola convocatoria de eleccións libres. E, en relación con
45. E iso que no art. 3º do seu regulamento o Centro se declaraba totalmente apolítico e á marxe
de toda tendencia persoal ou colectiva.
[ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (151-173) ]