Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Mariñaos en América: unha aproximación ás sociedades de instrución da Mariña luguesa, ca. 1900-1940
Figura 3. Foto do xornal Lugo
Non son todas as que figuran xa que optaron por quedar fóra unhas
vinte; e fóra seguían catro anos despois da fundación do Centro. Trátase das
sociedades de Becerreá, Pantón, Friol, Navia de Suarna, Castroverde, Chantada,
Palas de Rei, Pol, Taboada, Mondoñedo, Ribadeo, Guitiriz, Lourenzá,
Vilalba e O Saviñao, actitude moi criticada polo voceiro do Centro, o xornal
Lugo, con titulares do xeito de: «¿Por qué aún hay Sociedades Lucenses que
no están en nuestro Centro?». 40 Desde este xornal aludíase á «agonía» destas
sociedades, aínda activas polo personalismo das súas xuntas directivas, empeñadas
en conservar unhas entidades que xa perderan a súa función orixinal e
que se ían atrofiando irremisiblemente debido á súa inacción. E, non obstante,
continuaban aferradas a unha «historia gloriosa» e aos bens materiais que
posuían, chegaban mesmo a pagar dúas cotas (a do Centro Lucense e a da propia
sociedade) antes que ver desaparecer a súa primixenia sociedade. A este
estado de crise referíanse tamén as diversas revistas e publicacións editadas
baixo os auspicios da colectividade emigrante, transcendendo incluso á prensa
diaria. Uns e outros preguntábanse se pagaba a pena conservar estas pequenas
sociedades só en atención aos fins polos que foran creadas no seu día ou
se, pola contra, habería que fixarse nas novas necesidades e aspiracións que
caracterizaban a actual colectividade galega en Arxentina. 41
Castelao, asiduo colaborador de Lugo, apoiaba desde as súas páxinas o
proceso de concentración:
En la colectividad gallega de Buenos Aires se observa, a despecho de algunos
agentes corrosivos, un beneficioso fenómeno de concentración, que se revela en
las unidades orensana, pontevedresa y lucense. Aquel minifundismo social que
pulverizaba el esfuerzo de los emigrantes gallegos, ha declinado en Buenos Aires
hacia una agonía que nadie tiene derecho a prolongar […]. Unir, pues, a las entidades
pequeñas y crear un patrimonio único y común para destinarlo a grandes
40. Lugo, n.º 18, outubro de 1944, e n.º 49, xuño de 1947.
41. Lugo, abril de 1946.
[ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (151-173) ] 6