Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Herminia Pernas Oroza
A sociedade El Valle de Oro contribuíu á creación de cinco escolas no val
(as do Cadramón, Vilacampa, Moucide, Bacoi e Adelán), ademais de correr cos
gastos do seu mantemento. Unha vez dotado o val de centros de primeiro ensino,
o rumbo que segue esta sociedade é a consecución dun colexio de ensino
secundario, pois eran conscientes de que o problema docente galego, despois
de resolver o do analfabetismo, era de especialización profesional. Un directivo
desta entidade expoñía, en relación coa creación de escolas, que: «La sociedad
“El Valle de Oro” se daría por contenta si consiguiera despertar el afán por la
cultura entre sus conterráneos campesinos, quienes, debido a su ceguera mental
– peor que la ceguera física– viven humillados, vencidos, “verdaderos siervos de
la gleba” en frase de la ilustre escritora gallega, Doña Emilia Pardo Bazán». 30
Manifestaban, así mesmo, un temor e unha queixa, que poden extrapolarse
ás distintas sociedades, aínda que se concreten nesta; tales eran o temor
a que os pais non enviasen os seus fillos á escola, quer por abandono quer por
mor dos traballos que desempeñaban os nenos do rural, mentres que a queixa
nacía da falta de cooperación amosada polos concellos, polas clases dirixentes
e por aqueles homes adiñeirados, que non secundaban o esforzo dos emigrantes,
adoptando unha actitude de total pasividade. 31
Un elemento común a todas estas escolas, fosen de «americanos» ou de
«indianos», era a existencia de placas, inscricións e bustos esculpidos nas súas
frontes, que lembraban a perpetuidade os seus benfeitores. As fórmulas para facelo
eran dúas se se trataba dunha escola de indianos: Grupo escolar fundado y sostenido
por la señora Dña. Antonia Trobo y Rodríguez. Nacida en esta parroquia de Galdo.
Año de 1921. Ou ben: El Ayuntamiento a D. Vicente Abadín García donante de este
grupo escolar. Año de 1931. E unha soa se a promotora fora unha sociedade de emigrantes:
Escuela de Adelán. Sociedad Hijos del Valle de Oro en la Habana. 1933.
30. Vid. Memoria Social, ano 1928, op. cit. Lamentablemente, o proxecto da creación dun centro
de Secundaria non chegou a facerse realidade.
31. Serve como exemplo desta actitude o que lle aconteceu ao ribadense Antonio Rodríguez
del Busto, emigrado a Bos Aires en 1863. Logrou acadar unha grande fortuna e, cando escribiu
a Ribadeo para que se lle manifestase cal era a obra máis urxente e necesaria para a prosperidade
da vila, contestáronlle que debía comprometerse a pagar o soldo dun capelán para o cárcere.
El solicitara que se reunisen para formular a resposta un grupo de vellos condiscípulos seus,
pero nada diso se fixo, tan só consultaron ao párroco. A. Vilanova Rodríguez, Los gallegos en la
Argentina, t. II, Ediciones Galicia, 1957, pp. 854-861.
6 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (151-173) ]