Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Herminia Pernas Oroza
Para a análise do labor instrutivo é preciso obviar o Centro Vivariense
posto que, como xa dixemos, non desenvolveu esta faceta, ao contrario
das outras dúas sociedades viveirenses. Á cubana Vivero y su comarca débeselle
a construción de vinte e cinco casas-escolas e a dotación e reparación
doutras, 26 mentres que a sociedade Centro del Partido de Vivero financiou a
construción de tres establecementos escolares, dous no concello de Cervo (nas
parroquias de Burela e Cervo) e outro no de Xove. Ía edificarse unha terceira
escola no concello de Cervo (parroquia de Lieiro) cando a viúva do emigrante
cervense José María Fernández Montenegro, por disposición testamentaria
do seu marido, solicitou a esta sociedade a cesión para a construción, ás súas
expensas, da escola; solicitude que foi aceptada. 27
Tamén a parroquia de Burela agradecía, deste xeito, o labor desenvolvido
por esta sociedade no eido educativo:
A vosotros, buenos patriotas, que desde la lejanía pensáis constantemente en el
santo y bendito suelo de España, se debe indirectamente el triunfo de Burela.
Vosotros ofrendasteis a este pueblo un Templo de Enseñanza, la Escuela, y a la
Escuela se debe el muelle. De la pluma de Don Camilo Fernández Díaz [mestre
nacional] en torno del cual nos hemos unido los pescadores, brotó esta mejora
que a él y a vosotros honra.
Sírvaos de satisfacción, y recibid nuestro cordial saludo. 28
26. Luis Bello, Viaje por las escuelas de Galicia, Arealonga, Madrid, 1974, p. 183. Foi esta unha
das sociedades que máis escolas ergueu e sostivo en Galicia e os seus beneficiosos resultados
foron destacados pola prensa luguesa de 1927 con motivo da convocatoria a quintas. No derradeiro
sorteo dese ano, nos seis concellos do distrito viveirense, que abarcaban un total de dezanove
parroquias, non había un só mozo analfabeto. V. Peña Saavedra (dir.), Repertorio da prensa
galega da emigración, Consello da Cultura Galega, 1998.
27. Este grupo escolar foi inaugurado o 28 de xullo de 1931, en presenza da viúva do benfeitor
(Manuela Goñi Maistegui); e cantaron as rapazas unha cantiga con referencias á emigración,
da que citamos dúas estrofas:
Somos fillas da praia, Vimos a ver a escola,
ollando sempre o mar, este Grupo Escolar,
por ver se as súas ondas que fixo unha señora
nos traen que contar. que veu da ultramar.
Lonxe, moi lonxe, Corazón de ouro
foise meu pai; debe de ter;
chora que chora, quere que todos
quedou miña nai. saibamos ler,
Somos as orfas pois se na aldea
da emigración, falta a instrucción,
quen nos abate xa para Galicia
non ten corazón. non hai redención.
Vivero en el Plata, n.º 264, outubro de 1931. Citada tamén por M. Barro Quelle, San Ciprián,
parroquia de Lieiro, Ediciós do Castro, Sada-A Coruña, 1989, pp. 240-241.
28. Carta asinada polo presidente da Confraría de pescadores de Burela agradecendo a construción
dun porto de refuxio nesta parroquia, conseguido indirectamente grazas aos fillos de
Viveiro en Bos Aires. Reproducida en Vivero en el Plata, n.º 253, novembro de 1930.
6 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (151-173) ]