Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Mariñaos en América: unha aproximación ás sociedades de instrución da Mariña luguesa, ca. 1900-1940
regulamento). A explicación reside en que dentro das súas finalidades non
figuraba a instrutiva, como ela mesma se encargaría de manifestar cando a
sociedade habaneira Vivero y su comarca lle propón a unión das súas forzas
para poder levar á práctica, dunha forma máis segura e rápida, a implantación
de escolas no partido xudicial de Viveiro. 14
Idénticos fins presentaban as sociedades do Partido Xudicial de Mondoñedo:
a sociedade Mondoñedo y Distritos constituíuse «bajo los auspicios de
la Protección, la Cultura y el Recreo», 15 mentres que a denominada El Valle
de Oro sinalaba nos seus estatutos como obxectivo primordial «laborar por el
progreso de la instrución y la enseñanza», destinando o 50% dos seus ingresos
para a instrución, un 25% para a protección e o outro 25% para o recreo. 16
Enunciados os obxectivos destas sociedades, cómpre agora ver de que
maneira se levaron a cabo. Comezamos polo seu carácter mutualista. Responden
a este nome as asociacións que sosteñen mediante unha determinada cota,
un fondo de reserva destinado a socorrer os seus membros cando se producía
unha desgraza fortuíta, pero «calculable». Quere isto dicir que os casos de
protección contemplados eran a enfermidade e a morte dun socio, que se atenderían
segundo fosen as necesidades dos asistidos e os fondos depositados na
Caixa Social. Se se trataba dunha enfermidade ou dun accidente laboral pasábase
ao asociado unha asignación diaria durante un período determinado. 17
En caso de que a enfermidade o imposibilitase para o traballo e este quixese
repatriarse sen posuír os recursos necesarios, a sociedade coidaría de subvencionarlle
a viaxe. 18 Cando se producía o falecemento, entregábase á familia do
14. A resposta foi que os obxectivos do Centro Vivariense eran distintos e non podían, polo
tanto, compracer tal petición. Acta do 17-IX-1911, en Libro de Actas, tomo I, da sociedade Centro
Vivariense, op. cit.
15. Vid. «Facsímile del Acta de Fundación», en Do Noso Lar…, op. cit.
16. O capítulo 22 do seu regulamento define o seu empeño pola formación xa que se titula
«Construcciones de casas escuelas» e no seu art. 47 expón que «la sociedad El Valle de Oro
construirá casas-escuelas o grupos escolares según lo exijan las necesidades de las parroquiales».
Vid. «El Valle de Oro»… Memoria Social, 1928, op. cit.
17. Na sociedade Centro del Partido de Vivero… era de dous pesos $ durante sesenta días, mentres
que no Centro Vivariense non se especificaba nin a cantidade nin o tempo. Esta sociedade
axudou con 10 pesos mensuais durante seis meses a dúas socias (irmáns) que estaban enfermas
e sen recursos. Tras a morte dunha delas pagouse o enterro. Actas dos días 5 de marzo e 20
de agosto de 1911, en Libro de Actas, tomo I, da sociedade Centro Vivariense. Durante os anos
1911 e 1912 as actas rexistraron numerosas axudas a socios enfermos; tanto foi así que a finais
do mes de abril de 1912 establecíase a falta de recursos na Caixa Social para facer fronte a este
tipo de axuda.
18. Atopamos un caso dun viveirense non socio que solicitou ao Centro Vivariense algún socorro
en efectivo para a súa repatriación. A comisión directiva resolveu que, a pesar de que non
[ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (151-173) ] 5