Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Mariñaos en América: unha aproximación ás sociedades de instrución da Mariña luguesa, ca. 1900-1940
co Alvarado. Foi este último quen, no decurso dunha comida campestre á que
foi convidado por un grupiño de compatriotas, lles dixo que debían asociarse
para levar ao distrito de Viveiro «los aires de renovación que tanto necesitaba
España». Salientou a falta de escolas, causa de que os emigrantes partiran
sen ningunha preparación, e as súas palabras non foron en balde, encabezando
a iniciativa Justo Taladrid Catá. Puxéronse anuncios nos xornais máis lidos
polos galegos, nos que se convocaba a reunir a todos os «hijos de Vivero y su
distrito» e a concorrencia foi numerosa. 7 Para a fundación doutra sociedade
habaneira, neste caso a denominada El Valle de Oro, reuníronse dez individuos
naturais do Valadouro, dos que seis chegaron a ser presidentes da entidade. 8
Tamén froito doutra reunión semellante, nace en Bos Aires a sociedade Mondoñedo
y Distritos e, no decurso desta, os once socios fundadores acordaron organizar
unha festa campestre («pícnic»), que coincidiría coa festividade da Virxe
dos Remedios (patroa de Mondoñedo) e que, ademais, servise de propaganda
para consolidar a dita sociedade. 9
De agrupárense as sociedades de instrución fundadas en América por
emigrantes mariñaos en atención aos concellos ou áreas de influencia, o repartimento
quedaría da seguinte maneira:
Aos naturais do concello de Ribadeo debéselles a creación de catro
sociedades:
NOME SOCIEDADE
LUGAR
FUNDACIÓN
ANO TIPO SOCIEDADE
UNIÓN RINLEGA A HABANA 1908 INSTRUTIVA (1 escola)
HIJOS DE SANTA EULALIA DE LA
DEVESA*
A HABANA 1908 INSTRUTIVA
CÍRCULO HABANERO DE LA DEVESA** A HABANA 1911 INSTRUT-RECREAT (1 escola)
CENTRO RIBADEO Y SUS DISTRITOS BOS AIRES 1923 INSTRUT-MUT-RECREAT
* A finalidade desta sociedade foi recoller fondos para a restauración da igrexa da localidade natal dos
seus socios e tamén para a edificación e sostemento dunha escola. Parece que esta última idea non chegou
a materializarse.
** O seu primeiro nome foi Hijos de La Devesa, logo pasou a denominarse Círculo Habanero de
Naturales de la Devesa e, finalmente, Círculo Habanero, Sociedad de Instrucción y Recreo de Hijos de La
Devesa. Segue vixente na actualidade, organiza cursos de baile e canto galegos, actos de confraternidade
e charlas e conferencias.
Os procedentes do concello de Barreiros fundaron na Habana cinco
sociedades:
7. J. Taladrid Catá, Verdades como puños y consideraciones. Mis servicios al distrito de Vivero, A
Coruña, 1935, p. 2.
8. «El Valle de Oro», sociedad de instrucción, protección y recreo. Memoria social 1928. Edición
facsímile, 1991.
9. Do Noso Lar. Album artístico-literario publicado pola sociedade Mondoñedo y sus Distritos,
Bos Aires, 1923.
[ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (151-173) ] 55