Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Herminia Pernas Oroza
leaders looked for the solution by bringing together the Lugo collective under one single roof:
the Centro Lucense, which put an end to the social fragmentation that dispersed the efforts of
Galician emigrants.
Keywords: A Mariña in Lugo, instruction societies, Centro Vivariense, Centro Lucense,
Argentina.
Es para todos sabido que, el principal rasgo que caracteriza al gallego,
dentro de Galicia, es el de profesar un «individualismo» exagerado; y es notorio
que, el gallego, fuera de Galicia, principalmente residiendo en América, se mueve
dentro de las puras reglas del «colectivismo» […]. ¿Cómo es posible esto?
¿Cuál es el motivo de un cambio tan radical en brevísimo tiempo? ¿Qué causa
tan poderosa influye en semejante trueque de carácter y costumbres? Es, pues,
cuestión de «ambiente». 2
INTRODUCIÓN
Cando se utiliza o termo «Mariña Luguesa» quizais non sexa totalmente
correcto, tendo en conta que hoxe en día non hai unha Mariña, senón tres: a
Occidental, que engloba os concellos de Ourol, O Vicedo, Viveiro, Xove e Cervo;
a Central, que comprende os de Burela, Foz, Alfoz, O Valadouro, Lourenzá
e Mondoñedo; e a Oriental, cos concellos de Barreiros, Ribadeo, Trabada
e A Pontenova. Evidentemente, non se van tratar neste artigo cuestións xeográfico-comarcais,
senón históricas; o que non impide a presentación do marco
en que realizamos as nosas pescudas, que tiveron como punto de partida o
concello de Cervo. 3 O obxectivo proposto nestas liñas é dar a coñecer o comportamento
das sociedades de instrución nunha área apenas estudada pola
historiografía migratoria galega, como é o caso da Mariña luguesa; 4 e, dentro
dela, analizaranse as sociedades referidas aos partidos xudiciais de Viveiro
e Mondoñedo. Lamentablemente, de moitas destas sociedades aínda resta
por localizar os seus libros de actas e algúns xa non se conservan, polo que
só se puido botar man de fontes hemerográficas ou de obras impresas. 5 A súa
2. J. Pla y Zubiri, «El gallego en América», en Do Noso Lar. Álbum artístico-literario publicado
pola sociedade Mondoñedo y sus Distritos, Bos Aires, 1923.
3. E. García López e H. Pernas Oroza, «Emigración americana e retorno na Mariña luguesa: o
concello de Cervo (1900-1930)», Estudios Migratorios, n.º 7-8, 2000, pp. 121-153.
4. Á parte do artigo citado na nota n.º 3, o outro que fai referencia a esta zona é o da autoría
de A. Cabana Iglesia, Facer as Américas: Pedro Murias, tabaqueiro na Habana, indiano na Devesa,
A Nosa Diáspora, Xunta de Galicia, Santiago de Compostela, 2001.
5. Baleiráronse os libros de actas da sociedade Centro Vivariense, tres tomos que abarcaban desde
o 25 de outubro de 1908, data da súa fundación, ata o 9 de maio de 1943, data en que se disolve;
5 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (151-173) ]