Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Julio Rafael Pereira Bernárdez
senso, cómpre salientar a coexistencia de fluxos intrapeninsulares e ultramarinos,
que xa se producía polo menos na segunda metade da década de 1860,
e que daría paso a un paulatino proceso de substitución da primeira por parte
da segunda. Na altura de 1920, ese proceso xa estaba practicamente rematado.
Con relación á emigración ultramarina, comprobamos os diferentes ritmos
parroquiais da súa implantación. O que determinou a existencia de patróns
parroquiais diferenciados en canto ao comportamento migratorio. Así mesmo,
as importantes novidades operadas contra o final da segunda década do
século xx no fluxo emigratorio ultramarino pon de manifesto que os emigrantes
de Salceda de Caselas estaban dispostos a aproveitar todas as vantaxes que
lles podían ofrecer destinos ata ese momento non coñecidos ou só minoritariamente
elixidos, talvez aproveitando conxunturas económicas favorables. Velaí
o caso de Cuba e Estados Unidos.
En segundo lugar, e de xeito moi sintético, determinamos a existencia
dunha serie de parámetros que permiten establecer dous patróns migratorios
notoriamente diferentes. Dunha banda, o da emigración interna, composta na
súa maior parte por mulleres (aínda que a presenza de homes non é desprezable),
moi novas e solteiras, e cuns niveis de alfabetización bastante reducidos.
Doutra banda, a emigración externa (fundamentalmente ultramarina), protagonizada
en boa medida por homes en idade laboral, maiormente solteiros, mais
cunha importante participación de casados, e cuns niveis de alfabetización superiores
aos da media dos habitantes de Salceda de Caselas. Emigración externa
que na altura de 1920 xa atinxía directamente unha porcentaxe significativa,
malia que aínda minoritaria, de mulleres.
Por último, tentamos caracterizar socioloxicamente os emigrantes de Salceda
de Caselas. Neste senso, o exposto fornece cumprida evidencia de que non
se pode asociar o fenómeno emigratorio ultramarino coa idea de que foi protagonizado
polos máis desfavorecidos. Entre outros motivos, porque a emigración
a América implicaba a posesión de recursos importantes que permitisen
custeala.
BIBLIOGRAFÍA
Cagiao vila, p. (1997): Muller e emigración, Santiago de Compostela.
dEvoto, F. (1997): «As migracións e a cuestión de escala», Estudios Migratorios,
3, 9-34.
Eiras roEl, A. (1992a): «Para una comarcalización del estudio de la emigración
gallega. La diversificación intrarregional a través de los censos de población
(1877-1920)», en a. Eiras roEl (ed.), Aportaciones al estudio de la emigración
gallega. Un enfoque comarcal, Santiago de Compostela, 7-33.
[ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (103-129) ]