Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Julio Rafael Pereira Bernárdez
PERFIL DO EMIGRANTE DE SALCEDA DE CASELAS (1887-1 20)
Quen emigraba: os máis podentes ou os máis desfavorecidos? Tiña o perfil
social do emigrante unha relación directa coa elección do seu destino e o
radio de alcance da súa migración? Distinguiremos aquí de xeito básico entre
os emigrantes que se desprazan a Galicia e aqueles que se orientaran á emigración
externa, fose esta intrapeninsular ou ultramarina, esta última de carácter
maioritario.
No que fai á migración intragalega, salienta o protagonismo da muller.
Ao longo do período considerado (1887-1920), a participación feminina neste
tipo de migración aumentou paseniñamente, pois pasou de constituír o
62,4% en 1887 a supor o 75,3% no 1920. Tratábase de mulleres novas: ao
redor do 80% destas tiñan menos de trinta anos. Esta mocidade acentuábase
na compoñente masculina da migración de curta distancia: no 1900, o 90%
dos homes non chegaba á idade de trinta anos. Tanto entre os homes como
entre as mulleres que residían noutras localidades de Galicia, o estado de solteiría
era case exclusivo.
A emigración exterior presenta, pola contra, un carácter masculino indiscutible.
No 1887, un 94,5% do total de emigrantes en cuestión eran homes;
en 1900 érao o 95,1%. Só en 1920 descendeu a taxa de masculinidade, pero
así e todo mantívose no 88,4%. A cativa participación da muller galega na
emigración ultramarina durante o século xix pódese explicar como unha consecuencia
da escasa relevancia da emigración de familias enteiras na Galicia da
época. Isto derivaríase de que boa parte dos varóns que emigraban (fosen solteiros
ou casados) facíano cun proxecto previo de retornar logo de acadaren
certos obxectivos de natureza económica (Cagiao Vila 1997: 58; Eiras 1992b:
191). A maior presenza de mulleres que se detecta na altura de 1920 pódese
entender como resultado directo do aumento do número de varóns que emigraron
aos países americanos, xa que estes eran os que podían ofrecer as condicións
de seguranza para un asentamento non demasiado problemático nas
sociedades americanas. Condicións de seguranza que non só teñen que ver co
estritamente persoal, senón que tamén se refiren ás condicións económicas.
Ademais, as melloras nas condicións de transporte, así como o menor custo
monetario da travesía, foron elementos que axudaron a posibilitar o aumento
da participación feminina na emigración ultramarina (Vázquez González
1999: 373-83).
No que atinxe á idade dos emigrantes varóns que se trasladaron fóra de
Galicia, atopámonos con que a inmensa maioría tiña menos de corenta anos.
En 1887 o 81,6%, en 1900 o 88,7% e en 1920 o 75,7% non chegaba a esa ida-
[ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (103-129) ]