Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Julio Rafael Pereira Bernárdez
No que atinxe ás parroquias que participaban no fenómeno da emigración
americana nunha magnitude superior á media municipal, abonda referir que,
nos casos de Entenza e Salceda, oito de cada dez emigrantes estaban participando
nel, mentres que para A Picoña e San Xurxo a proporción era de nove de cada
dez. Esta común orientación dos seus fluxos non implica que non existan diferenzas
que nos permitan falar de patróns emigratorios diferenciados.
No caso de Entenza, o 81,9% dos seus emigrantes residía en terras americanas
(68 individuos). Entrementres, Portugal acollía seis dos seus veciños, o
7,2%. Esta escasa emigración orientada a terras lusas resulta un elemento anovador,
pois na altura de 1887 encontrábase nelas o 35,6% do total de persoas
emigradas de Entenza. No que fai á caracterización do fluxo emigratorio ultramarino
encontrámonos cunha eiva non pequena pois esta freguesía reúne a
maior parte dos emigrantes que o padrón rexistra como residentes en América
sen fornecer máis información. Trátase de 24 emigrantes, que representan o
35,2% do total. Centrándonos nos restantes emigrantes ultramarinos (44 casos),
vemos que o 72,7% residía en Arxentina (32), o 25% en Brasil (11) e o remanente
2,3% en Cuba (1). Cremos que moi posiblemente este panorama non se
vería deturpado en liñas xerais se coñecésemos os destinos en que se encontraban
os 24 emigrantes xa comentados. Para avalar o anterior, debemos ter en
conta que sete deles continuaban emigrados no 1920 e seis estaban establecidos
en Arxentina, mentres que o restante estaba en Brasil. Dada a clara preeminencia
de Arxentina e Brasil á hora de acolleren emigrantes de Entenza, poderiamos
concluír que esta parroquia se caracterizaría por un comportamento migratorio
dual. Este dualismo ha ser matizado pois, de aternos ao que se desprende do
conxunto de 44 persoas cun destino americano concreto, resulta que Arxentina
conseguía atraer case tres veces máis emigrantes que Brasil.
A parroquia de Salceda caracterízase na altura de 1900 por un fluxo emigratorio
netamente americanizado: o 84,4% dos seus emigrantes residían en
diferentes países do Novo Continente e apenas dous (2,2%) ficaban en Portugal.
Noutras localidades galegas residía o 12,2% dos ausentes. Neste sentido, a
situación é bastante semellante á de Entenza e Parderrubias. Os emigrantes de
Salceda emigraban fundamentalmente a dous países suramericanos. Arxentina
acollía 49 (64,4%) dos ditos emigrantes e Brasil 24 (31,5%). Indubidablemente,
as cifras que acabamos de expoñer permítennos concluír que, no relativo
aos destinos ultramarinos, o comportamento migratorio dos habitantes de Salceda
presentaba arredor de 1900 un claro carácter dual, pois Arxentina e Brasil
acaparaban aproximadamente o 95% do total de emigrantes en cuestión.
Pero este carácter dual ha de relativizarse, pois Arxentina lograba atraer máis
do dobre de emigrantes de Salceda que os que atraía Brasil.
0 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (103-129) ]