Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Erica da Silva Sarmiento
de carroceiros que, [...], eram em sua maioria portugueses, mais precisamente
galegos». Neste punto, a confusión tórnase maior porque non se sabe se o
autor cando utiliza o termo «mais precisamente» quere dicir se eses estranxeiros
son procedentes de Galicia ou se é un termo usado para os portugueses
só en determinadas situacións. Poderiamos citar máis exemplos da confusión
que se creou entre portugueses e galegos, pero o importante é que quede claro
que existe un «cambio» de identidade que, de certa maneira, imposibilita
a diferenciación do galego como unha comunidade dotada dos seus propios
valores. Non podemos esquecer a influencia dos portugueses á hora de decidir
emigrar ao Brasil. Houbo varios casos de emigración galega a Portugal, antes
do século xix, e casos de portos portugueses que serviran de ponte para os
galegos que querían ir ao Brasil de forma clandestina, como demostran estudos
recentes a influencia dos antigos colonizadores, xa vellos coñecidos do
Brasil (González Lopo, 2000; Fernandes Rodrigues, 1992).
Para demostrar que os galegos fixeron parte da historia carioca foi necesario
rastrexar as diversas fontes gardadas nos rexistros do Consulado Español de
Río de Xaneiro e nos libros de matrículas do Hospital Español. Estas dúas fontes
son primordiais para confirmar a presenza maioritaria dos galegos dentro
da emigración española a Río de Xaneiro. A pesar de existir outros documentos
que contribúen no desenvolvemento do tema, como poden ser as listas de vapores
ou as cartas de naturalización, non cabe dúbida de que as fichas consulares
e o libro de socios dunha institución de antigüidade, como o Hospital Español
(fundado en 1859), presentan un rexistro moito máis completo de datos próximos
ao emigrante (como lugar de nacemento, profesión, idade, etc.) que calquera
outra fonte que se busque nos arquivos brasileiros. Entre as dúas fontes,
sen dúbida é o rexistro consular o que dá a máis completa información, ofrecendo
particularidades do emigrante, como o ano en que foi repatriado, naturalización,
datas de expedición do pasaporte e ano de chegada.
Comezando a análise dos documentos desde o comezo de cada un deles,
non se pode afirmar cal foi o galego ou os galegos pioneiros nesta corrente,
quen comezou esta historia, pero podemos desenredar este fío ata chegar
aos emigrantes máis antigos encontrados nas fontes consultadas. Desa forma,
a través da análise das máis de tres mil fichas atopadas no Consulado (entre
1877 e 1939) e no Hospital Español de Río de Xaneiro (entre 1859 e 1920)
reconstruiremos as características esenciais desa comunidade galega, como a
idade no momento de chegar, ano de chegada, lugar de nacemento, provincia
de orixe, estado civil e profesión.
Nas seguintes páxinas deste artigo, unindo os datos de cada emigrante,
demostraremos como a emigración está concentrada en zonas moi determi-
0 [ ESTUDOS MIGRATORIOS. Revista Galega de Análise das Migracións, Vol. I, Núm. 2, 2008 (7-29) ]