214 (SEP-OCT) - Diócesis de Mondoñedo-Ferrol

ANO XXIX - NÚMERO 214 setembro - outubro 2011
Bicentenario do nacemento
de Nicomedes Pastor Díaz

ASOCIACIÓN CULTURAL AMIGOS DE «AMENCER»
Socios honorarios:
Teléfono 982 521 014
Bispo Sarmiento, 35
MONDOÑEDO (Lugo)
Estrada Nacional 634 - Km. 621
GOIRIZ -VILLABA (Lugo) - 982 511252
Teléfonos: 988 286 059 - 988 286 060 - 988 286 132
Fax: 988 286 060
Estrada Ourense - Lugo, km. 14
32102 - READEGOS - Ourense

taboleiro
A M E N C E R
editan:
REALSEMINARIO CONCILIAR
DE SANTA CATALINA
e
ASOCIACIÓN CULTURAL
AMIGOS DE «AMENCER»
----------
Praza do Seminario, 1
Apartado, 2
27740 - MONDOÑEDO (Lugo)
director:
VICTOR AMIEIRO MASEDA, 4º ESO
subdirector:
LUIS TORREIRA GARCÍA, 3º ESO
redactor xefe:
JUAN JOSÉ MONTOUTO CHAVEZ, 2º ESO
consello de redacción
XAIRO FORMOSO PENA, 4º ESO
CRISTIAN FERNANDEZ LÓPEZ, 3º ESO
JACOBO CHAO LOMBADERO, 2º ESO
ERNESTO BARRO JIMÉNEZ, 1º ESO
DANIEL DÍAZ VILLAMEL, 1º ESO
profesores responsables:
OSCAR SANTIAGO SANMARTÍN
FÉLIX VILLARES MOUTEIRA
depósito legal: LU -1609-82
- 1 -
número 214
setembro-outubro
2011
sumario
. tapa: de novo entre os libros
. taboleiro, 1
. a xeito de cancela, 2
. Pastor Díaz: vida e obra, 3
. escolma, 5
. falamos con...
Carlos Nuevo Cal, 17
. a carón do lume,25
. faise saber..., 27
. chispa, 29
. colaboraron, 31
A M E N C E R

A M E N C E R
A XEITO DE CANCELA
Outra vez entre os libros. Acabamos de iniciar un novo
curso e tamén a fronte de AMENCER está un novo equipo que
terá a tarefa de levar adiante a xestión da nosa revista no
curso 2011/2012, no que se cumprirán os trinta anos da
nosa revista.
Neste curso xa imos estar cos nosos lectores cada dous
meses, o que quere dicir que de aquí a xuño publicaremos
cinco números, entre os que vai estar o especial conmemorativo
dos trinta anos.
Este primeiro número deste curso está dedicado, na súa
maior parte, a Nicomedes Pastor Díaz Corbelle xa que o pasado
día quince de setembro cumpríronse os douscentos anos do
seu nacemento na cidade de Viveiro.
Pastor Díaz estudiou no noso Seminario. É, xa que logo,
un dos «nosos escritores». Na sección Escolma reproducimos
íntegra toda a súa obra en galego que chegou a nós: «A Alborada»
e a «Egloga de Belmiro e Benigno» xa que non é doado
acceder a ela. Deste xeito damos a coñecer e facemos accesible
para todos a obra deste poeta galego, que, aínda que é pequena,
ten moita importancia polo momento en que foi publicada.
- 2 -
a redacción

Pastor Díaz: vida e obra
- 3 -
A M E N C E R
Rotulou
VÍCTOR AMIEIRO MASEDA, 4º ESO
Nicomedes Pastor Díaz e Corbelle naceu en Viveiro o 15 de setembro de
1811. Foi oprimeiro de dez irmáns. Era fillo de Antonio Díaz Insua, funcionario
do Corpo Administrativo da Armada, e de María López Corbelle. Foi bautizado
o mesmo día na igrexa parroquial de Santiago de Viveiro por Nicolás Abadín y
Thoxeyro, con licencia de Juan Zaragoza, cura propio da devandita parroquia.
Cando ten sete anos cumpridos, ingresa no Colexio Insigne de la Natividad de
Nuestra Señora, que fundara en Viveiro, no século XVI María Sarmiento Osorio
y Ribadeneira. Alí fixo os primeiros estudios e máis tarde, entre 1822 e 1825
cursa os tres anos de Filosofía no Seminario Santa Catarina de Mondoñedo. No
Seminario é onde comeza a compoñer versos. Deixa o Seminario e vai facer
Dereito á Universidade de Santiago. Acada o grao de Bacharel en Leis o nove
de xuño de 1828. Rematará os estudios na Universidade de Alcalá de Henares,
onde o 31 de outubro de 1833 recibe o título de avogado.
Unha vez que remata a carreira, ponse a traballar como funcionario, sendo
destinado a Cáceres en 1834 e máis tarde, en 1836, a Santander e Toledo. En
1840 vai destinado a Madrid.
Vive en Madrid onde colabora en diversos xornais El Siglo, La Abeja,
El Artista. Fundou os xornais El Heraldo e El Sol. Destaca moi axiña como
xornalista e como político. Foi Conselleiro de Estado, deputado nas Cortes,
Ministro en tres ocasións, embaixador en Italia e Lisboa. O' Donnell nomeouno
senador vitalicio. O 18 de marzo de 1847 foi elexido membro numerario da
Real Academia Española na que tomará posesión o 17 de novembro.O seu
pasamento tivo lugar en Madrid o vintedous de marzo de 1863. Foi soterrado

A M E N C E R Pastor Díaz: vida e obra
na Sacramental de San Xosé e San Lourenzo de Madrid ó día seguinte. O 15 de
setembro de 1923 os seus restos foron trasladados a Viveiro e repousan nun
sartego de mármore na igrexa de San Francisco. As Cortes concedéronlle á nai
e ás súas irmás unha pesión anual de 15.000 reais.
Pastor Díaz foi un home crente, dunha profunda fe. Isto influiu dun xeito
decisivo na súa vida e na súa obra.
Tiña, entre outras, as seguintes condecoracións: A Cruz de Carlos III, a de San
Xenaro de Nápoles, a do Cristo de Portugal, a de San Xurxo de Parma, a da San
Mauricio e San Lázaro de Sardeña. En 1890 colocaron na Praza Maior de Viveiro
unha estatua na súa honra, obra do escultor catalán José Camponey, que estaba
situada no centro da Praza. Desde hai uns anos está arrecantada nunha esquina.
Pastor Díaz escribiu versos en castelán, galego e francés, pero fundamentalmente
en castelán. O seu poema "La inspiración" foi considerado por moitos
como o paradigma do romanticismo. Os seus poemas en castelán reuniunos no
libro Poesías (1840). Entre as súas novelas salientan Una cita (1837) e De
Villahermosa a la China (1855). Son tamén importantes os seus escritos políticos.
En galego só escribiu o poema titulado «A Alborada» en 1828 e a «Égloga
de Belmiro e Benigno». Ata 1951 só se coñecía o poema «A Alborada», pero
nese ano Xosé María Álvarez Blázquez publica en Edicións Monterrei, en Vigo,
a «Égloga de Belmiro e Benigno» cun limiar no que xustifica debidamente que o
autor da Égloga é o mesmo que o da Alborada. Hoxe en día todos os críticos
admiten a autoría de Pastor Díaz.
Aínda que a obra literaria en galego de Nicomedes Pastor Díaz Corbelle é
pequena, cómpre salientar a súa importancia polo momento en é escrita: en pleno
Séculos Escuros. Por iso, o autor vivariense é considerado como un precursor
do Rexurdimento. O profesor Xesús Alonso Montero e Francisco Fernández
del Riego considérano coma un adiantado do Rexurdimento.
. JACOBO CHAO LOMBARDERO, 2º ESO
. DIEGO CORNIDE CABANAS, 2º ESO
. JUAN JOSÉ MONTOUTO CHÁVEZ, 2º ESO
- 4 -

escolma
- 5 -
ALBORADA
¡Ai, miña pequeniña!
¡Que ollos bonitos tes! ¡Que brilladores!
¡Case salta a alma miña,
e vendo os teus colores,
ver me parece todos os amores!
Agora que á alborada
os dulces paxariños xa cantaron,
e da fresca orballada,
nas perlas os ramiños se pintaron,
agora, ¡que diviños
brillarán os teus ollos cristaliños!
¡Ai! asoma esas luces,
asoma a esa ventana, miña hermosa,
A M E N C E R
Rotulou: DIEGO GARCÍA LÓPEZ, 3º ESO

A M E N C E R escolma
tu que sempre reluces
con elas máis lustrosa
que a Luna, cando nace silenciosa.
Verasme aquí cantando,
xunto estas augas craras, estas penas,
verasme aquí agardando
que se rompan as lúgrubes cadenas
da noite que me aparta
de quen nunca a alma miña se veu farta.
Mírame, si, querida,
cando do blando sono te levantes,
máis fresca, e máis garrida,
que estas frores fragantes,
que a espuma destas ondas resoantes.
¿E aínda non parecen
eses olliños teus? ¿Dormes rosiña?
¿Dormes, e resplandecen
os campanarios altos da mariña?
¿Aínda non oíche
aquela dulce voz que me aprendiche?
¿Déixasme que aquí solo
ás augas lles dirixa os meus acentos,
e non vés ao meu colo
fartarme de contentos,
e amante aproveitar estes momentos?
Desde aquí vexo os mares
serenos, estenderse alá no ceo;
oio de aquí os cantares
da píllara fugaz, do merlo feo;
pero o teu sono lindo
non o vexo, meu ben, que estás durmindo
Xa se foi o luceiro;
desperta desa cama, miña rosa;
desperta, e vén primeiro
- 6 -
Nicomedes Pastor Díaz Corbelle

escolma
abrir a venturosa
ventana do teu cuarto: ven graciosa.
Sal como sempre sales
máis diviña que a diosa de Citera
salindo dos cristales,
máis galana que a leda primavera
esparcindo rosales:
Venus pra min, amante,
primavera, mañán, e fror fragante.
Xa te vexo salindo
mirarme, e retirarte avergonzada,
¿e de quen vas fuxindo
tontiña arrebatada?
¿Do teu amor que canta na enramada?
Non fuxas, non, querida;
ven aquí: baixa a escala sin temores:
esa frente garrida
a miña man a cubrirá de frores;
xa as teño aquí xuntiñas;
¡que venturosas son! ¡Que bonitiñas!
Vén despeinada aínda
darme o primeiro abrazo, darme a vida.
¡Canto es así máis linda!
Ven que a mañán frorida
solo prás que se queren foi nacida.
Non, non, durme, descansa,
naide turbe o repouso do teu peito:
Plácida quietud mansa
sin cesar vele o teu hermoso leito:
Durme, que non tes penas,
e acaso en min soñando te enaxenas.
Repousen os teus ollos,
eses ollos diviños, venenosos:
Tamén finos cogollos
nos rosales pomposos
- 7 -
A M E N C E R

A M E N C E R
agardan por abrirse recelosos.
Si, miña prenda amante:
Eu cantarei aquí mentras que dormes.
¡Ai que o Landro brillante
non é o dourado Taxo; nin o Tormes
alinda o meu retiro!
Durme, si, durme, mentras que eu suspiro.
Detalle da estatua de
Pastor Díaz en Viveiro
- 8 -
escolma
Maio 11 de 1928
EGLOGA
DE
BELMIRO E BENIGNO
I
Xa por detrás dos montes se escondía
O rubo pai da luz en carro de ouro;
De nubarrós o ceo se cubría,
Tendía a noite ó lexos manto mouro,
Enterraba o Tesouro
O avaro gardador, medio ás escuras,
E polas espesuras
Xa non cantaban ledos paxariños;
As ovellas, balando co os filliños,
Pra os curros dos lindeiros se escapaban;
O traballo os paisanos xa deixaban
Pra volver xunta as mais dos seu neniños,
E os barcos preparando
Pró mar o mariñeiro iba cantando.
II
Cando sentado en unhas altas penas
Que o mar batía con feroz ruxido,
Ardendo en lume vivo as súas venas,

escolma
Centellándolle os ollos encendidos,
Xamais adormecidos,
Belmiro, labrador, se lamentaba
E os seus gritos alzaba
Os ceos dos seus males causadores,
Contándolles ós aires seus dolores.
Xa tamén revolcándose na area,
Das súas báguas empapada e chea,
Xa ás rocas lles contaba os seus amores,
Xa o triste deliraba
E en semexantes voces se expresaba:
III
BELMIRO
¡Ai!, ¡nunca che eu nacera! ¡Ai!, ¡sorte dura!
¡En mala hora a luz viron os meus ollos!
Dade ó meu corpo blanda sepultura,
Ondas que reventades nos escollos;
Líbrame dos embrollos,
Líbrame das desgracias de esta vida,
¡Ouh, morte apetecida!,
E xuntádeme á miña compañeira,
Augas que combatides a ribeira,
Augas queridas, pois que fostes lousa
Donde por sempre o meu amor repousa.
Eu te vin espirar desde a monteira,
¡Xulia miña querida!,
Eu morrer te mirei, e teño vida.
IV
¿Aínda Belmiro triste ten alento?
¿Aínda fala, aínda xime, aínda chora?
¿Porque non fun servir xa de sustento
Ós tragós peixes? ¿Porque aínda agora
Tras da miña pastora
Non me quero botar? Alma adorada,
- 9 -
A M E N C E R

A M E N C E R escolma
Xa máis nesta morada
Pasar non quero, non; xa nada teño,
Nin campo, nin cabaña, gado ou leño.
Xa o perdín todo, pois que te morriche,
Perdinme a min tamén; pois pereciche
Eu a seguirte vou, nelo me empeño.
Nas ondas ou nos toxos
Logo abandonarei fracos despoxos.
V
Outros gritos e voces exhalaba,
Tolo e sin sentimento, o bon Belmiro,
E a noite, a máis andar, se adelantaba.
E aínda non se fora ó seu retiro,
Daba cada suspiro
Que o máis duro a chorar se movería,
Cando veu que corría
Hacia el con gran presa un compañeiro
Que, errante, estraviado, e sin sendeiro,
Aganchaba os penedos con presteza.
Ergueu Belmiro entonces a cabeza
E, á escasa luz dos raios do luceiro,
Conoceu a Benigno,
Dos seus pesares confidente digno.
VI
Como cando do alto dun navío
O seu país descubre o navegante
Que pensara quedar no Polo frío,
Que o peito alegre salta, e aínda distante
Con corazón amante
Ás súas prendas de lonxe abraza,
Así, de alegre traza,
E ó tempo enternecido, o amigo vendo,
O llanto suspendeu, as maos erguendo.
Estreitouno no seo con dulzura
Sin poderlle falar, que a desventura
Embargáballe a voz,a así, detendo
- 10 -
Nicomedes Pastor Díaz Corbelle

escolma
As báguas que asomaban,
Os dous ternos amigos se abrazaban.
VII
BENIGNO
¿Que fas aquí, Belmiro, meu querido?
- Benigno dixo en fin-, ¿por que fuxiche?
¿Por que deixache o vale máis garrido
E entre as penas máis feras te metiche?
¿Porque, louco, escondiche
Dos teus tristes amigos o consolo
E coas bestas solo
Te viñeche a vivir? ¿Que che fixeron
Na túa dulce patria?; ¿que che deron,
Que te fixo escapar das portas nosas
Pra estas ribeiras feas e escabrosas
Donde nunca contigo dar puideron?
Vente, Belmiro, vente;
Vén consolar á túa triste xente.
VIII
Vente pra casa que te veu na cuna,
Vén pra a porta en que tanto traveseabas,
Vente pra os campos donde festa algunha
N-houbo compreta si é que tu n-estabas.
O río en que pescabas,
Cando a min, do septembre nas tardiñas,
As olorosas viñas
Que contento conmigo vindimache;
As copudas nogueiras que aganchache
Pra facer os rolís en San Martiño
Ou pra pillar o descuidado niño:
Todo en mutua tristeza sepultache.
Todo a gritos te chama;
Todo, Belmiro, a túa volta clama.
- 11 -
A M E N C E R

A M E N C E R escolma
IX
BELMIRO
Deixa, Benigno, de aflixirme cesa
-Belmiro suplicou con fero acento-
¿Que importa que na fraga espesa,
Nas ondas ou nas lousas do convento
Deixe do meu tormento
As reliquias e o cárcel da alma miña?
Fuxo da patria miña
Porque ningunha patria teño agora,
Pois en ningunha está a miña pastora.
¡Ai!, si, amigo, xa se foi do mundo
O rostro hermoso que non ten segundo.
¿E donde me hei de ir eu? ¿Mellor non fora
Que no mar me tirases
Ou con ese cuitelo me clavases?
X
Clava este peito, quítame da terra
E morrerei contento, pois recibo
O máis precioso don que hoxe me espera
Das maos piedosas do mellor amigo.
Non sea máis abrigo
Do dolor máis acerbo este meu peito;
Sea presto desfeito
Este corpo, este barro: é terra impura.
Líbrame así, por Dios, da desventura
De estar morrendo sempre; fire logo,
Fire sin compasión, mata este fogo.
Saca a miña razón de esta loucura...
Axiña.... pronto..., clava.
Clava..., ¿que te detés?... ¡mátame!, ¡acaba...!
XI
Decindo estas palabras, parecía
- 12 -

escolma
Que do seu sitio os ollos lle saltaban.
Suspiraba, choraba, enmudecía,
E logo, enfurecido, se estancaban
O llanto que brotaban
Seus ollos cando estaba máis tranquilo.
Sin poder resistilo,
Chorou tamén de compasión Benigno
E ó amigo de mellor sorte digno
Consolaba oficioso. Xa contando
Da ausencia del as novas, xa falando
Da cabana, do campo, do moíño,
Da súa alegre aldea,
Calmaba de aquel ánimo a pelea.
XII
Contáballe tamén as súas penas,
Pra que Belmiro máis se consolase
Co padecer alleo, aunque pequenas
Xunta as propias as xuzgase.
BENIGNO
Que eu tamén me lamentase
Estaba polo ceo destinado,
E chorase ó teu lado
A miña mala sorte -lle decía-.
Víronme estos penedos algún día
Correr alegre ás súas verdes faldas;
Vironme engalanado coas guirnaldas
De conchiñas e fror, con que solía
A miña dulce amante
Premiar garrido o meu amor constante.
XIII
Todo alegría entonces no meu alborozo
................................................................
................................................................
- 13 -
A M E N C E R
Estatua de Pastor Díaz
en Viveiro

A M E N C E R escolma
Eu non previña, non, o pesar duro,
Pero, ¡ai!, seu manto oscuro
Non tardou en tenderse na mariña.
Marchou a gloria miña,
De esta aldea se foi a hermosa Ana.
¡llusiós dulces, esperanza vana!
Xa non houbo máis pracer pra min na Terra,
E o único contento que me espera,
E o que do meu pesar aínda me sana,
E o dulce desahogo
Cun compañeiro do meu triste fogo.
XIV
E tu deixarme queres neste estado.
¿Qués que no mundo solo ó triste imite
E siga tal proceder desesperado?
¿Queres que impío a morte solicite
E que ó gran Dios irrite,
Árbitro das fortunas e das vidas,
Porque as nosas queridas,
Unha ausente, outra morta, suspiramos?
¿Qués que tamén nosoutros nos morramos?
Volve en ti, caro amigo, volve axiña,
Que asoma xa o albor da mañaíña;
Á nosa dulce choza pronto vamos,
A espesura deixemos
E nunca por máis nos separemos.
XV
Tu os meus pesares aliviando
E eu consolando as túas rudas penas,
Felicidad á vida vamos dando;
Faremos as desgracias máis pequenas.
Nas ribeiras amenas
Do apacible Landrove, virá un día
Que con tenra alegría
E con lágrimas dulces, sin tristura
Me digas: - Xa se foi a desventura,
- 14 -

escolma
Estatua de
Nicomedes Pastor Díaz Corbelle
na praza de Viveiro
- 15 -
A M E N C E R
A calma renace de entre os dolores,
Con amistad non necesito amores
E as miñas afliciós xa teñen cura.
Vente, Belmiro, vamos;
Ven ser feliz, querido. ¿Que tardamos?
XVI
Xa por fin naquel golfo tempestuoso
A calma da amistad se introducía;
Recobraba aquela alma o seu reposo
E do amigo ós consellos acedía.
BELMIRO
Lévame -respondía-,
Lévame logo de estas rocas negras,
Xa que solo tu me alegras;
Lévame ó sitio donde amistad santa
Encha o meu corazón; e si entre tanta
Dulzura a veces o dolor asoma,
Con mutuo suspirar verás cual toma
Aumento o meu valor, e se quebranta
Esta dura cadea.
Xa te sigo; esa mao, vamos á aldea.
XVII
As brillantes estrellas xa se foran
Dos ceos que alborarse comenzaban,
E as flores que O Febeo carro doran
Do oriente as rubas portas franqueaban.
Alegres saludaban
O resplandor primeiro as aveciñas;
Brillaban as gotiñas
Que o rocío nos árboles fixera,
E o grande mar, con maxestad severa,
Bramando, á primeira luz reflectía.
A este augusto espectáculo se erguía

A M E N C E R escolma
Unha alma boa hacia o Criador da terra.
Todo a Dios anunciaba
Todo as súas grandezas predicaba.
XVIII
Cando dos teus braciños agarrados
Ás súas casas iban os amigos,
E diante o Ser eterno posternados,
Dos seus votos de paz foron testigos
Os árboles, os trigos,
O mar, as rocas, e natura toda,
Xa da cúpula goda
Do templo patrio a punta divisaron.
A esta vista os seus ollos destilaron
Lágrimas de dolor e de ternura
E as ideas do ben e da amargura
No seu peito aún non sano se encontraron.
E, en fin, a aldea viron,
Entraron nela e sempre en paz viviron.
XIX
Don do bondadoso ceo, amistad pura
Que endulzas os pesares desta vida,
¡Case enches o meu seo de dulzura!
¡Canto nos meus dolores me es querida!
Por sempre bendecida
Seas dos corazós que padeceron,
E os que en ti paz tuveron
Ensálcente cen veces e outras cento;
Fuxa amor e o seu folgo violento,
Que trai ás almas boas solo males,
E da amistad os goces celestiales
Deixe lugar tan fero sentimento.
¡HOMES DO MUNDO, UN BON AMIGO, UN CAMPO:
HE AQUÍ A FELICIDAD BUSCADA TANTO
- 16 -

falamos con...
-1 7 -
A M E N C E R
Rotulou: BRAULIO CASABELLA AMIEIRO, 2º ESO
CARLOS NUEVO CAL, Cronista Oficial de Viveiro
«Actualmente Pastor Díaz está moi
esquecido e pouco valorado, o cal non
deixa de seren unha inxustiza»
«Debemos valorar as dúas
composicións en galego
como un feito de grande amor
e reivindicación da fala
galega, nuns momentos nos
que os precedentes eran
certamente ben escasos»

A M E N C E R
Carlos Nuevo Cal é profesor,
historiador e conferenciante. É o
Cronista Oficial da Cidade de Viveiro e,
desde a súa fundación, do Seminario de
Estudos Terra de Viveiro. É experto en
todo o relacionado con Viveiro, a súa
cidade nativa.
Non resulta
nada doado
destacar algún
aspecto
concreto da
personalidade
de Nicomedes
Pastor Díaz
Corbelle, dado
que é unha
figura moi
poliédrica
- 18 -
falamos con...
- ¿Que destacaría da personalidade de
Pastor Díaz?
- Sen dúbida, non resulta nada doado destacar
algún aspecto concreto da personalidade
de Nicomedes Pastor Díaz Corbelle, dado que é
unha figura moi poliédrica, é dicir, que presenta
múltiples facianas intelectuais, sacrificadas, en
grande medida, en aras da actividade política na
súa condición de home de estado. Xa nos seus
inicios dende as escalas máis baixas da Administración
Civil, pasou por diversos cargos como
secretario dos Gobernos Civís de Santander e
Toledo, oficial da Secretaría de Gobernación de
Madrid, xefe político (gobernador civil) de
Segovia, Cáceres e Toledo, deputado en repetidas
ocasións, en 1843 pola provincia da Coruña,
ministro en tres gobernos liberais conservadores,
secretario do banco de Isabel II, presidente
do Real Consello de Agricultura Industria e Comercio,
ministro plenipotenciario (embaixador)
das Legacións de España en Parma, Cerdeña,
Córsega, Turín e Portugal, Conselleiro de Estado
e Senador vitalicio, condecorado con seis
grandes cruces da época. En resumo, todo un
inmenso currículo como funcionario público, político
e orador ao que teríamos que engadirlle

falamos con...
ademais o seu contributo intelectual e literario
como xornalista, poeta, novelista, ensaísta, historiador
e crítico literario. Ademais foi tamén
Reitor da Universidade Central e membro numerario
das Reais Academias Española da Lingua
e de Ciencias Morais e Políticas.
- ¿E da súa obra?
- Con respecto á súa obra pasa outro tanto:
serían moitos os aspectos a destacar na súa
inxente carreira político-literaria, pero dun xeito
moi sintético podemos dicir que Pastor Díaz é
un dos adiantados do romanticismo en España,
que pese a terse esquecido na actualidade ben
puidera considerarse á altura doutros autores da
súa época como Espronceda ou Zorrilla. Si isto
é así, ¿por qué motivos o viveirés non foi quen
de acadar un lugar máis destacado dentro do
panorama das letras?. A resposta, seguramente,
tería que ver moito co seu "sacrificio" persoal
como home de estado, nunha época certamente
convulsa, que o privou grandemente dunha maior
dedicación ao mundo da literatura como o propio
autor desexaría. Feito ao que lle teríamos que
sumar o seu prematuro pasamento, pois finou
con tan só cincuenta e dous anos e con grande
parte da súa obra literaria sen rematar, segundo
teñen contado moitos dos seus biógrafos, algúns
tan destacados como Juan Valera ou Pedro Antonio
de Alarcón, autores, xunto con Zorrilla e
Gertrudis Gómez de la Avellaneda, aos que o
propio Pastor Díaz lles tiña dado a alternativa
como escritores e protexidos.
Dende o punto de vista político e social,
destacaría entre os seus logros o deseño e
promulgación do primeiro articulado da ensinanza
secundaria no Estado, así como as súas
aportazóns ás reformas lexislativas da mariñeiría
e do mundo do mar.
- 19 -
A M E N C E R
Pastor Díaz é
un dos
adiantados do
romanticismo
en España.
Dende o punto
de vista político
e social,
destacaría entre
os seus logros o
deseño e
promulgación
do primeiro
articulado da
ensinanza
secundaria no
Estado

A M E N C E R falamos con...
A súa
contribución á
poesía galega
data, como
dixemos, dos
seus anos de
xuventude entre
1825 e 1828,
motivo polo que
debemos
valorar as dúas
composicións
como un feito de
grande amor e
reivindicación
da fala galega,
nuns momentos
nos que os
precedentes
eran certamente
ben escasos.
- A obra en galego de Pastor Díaz, que
chegou a nós, é pequena ¿influiría nisto o
vivir fora de Galicia?
- Si, realmente a obra coñecida de Pastor
Díaz, na actualidade, redúcese ás composicións
poéticas «Alborada», datada en 1828 e a «Égogla
de Belmiro e Benigno», achada casualmente por
Xosé María Álvarez Blázquez, en 1951. Estas
dúas composicións son, a día de hoxe, as únicas
coñecidas en galego do autor viveirés, pero
sabemos por Waldo Insua que Nicomedes Pastor
tamén fora autor doutra composición intitulada
O paxaro da morte, escrita tamén en galego
e que acadara moita sona naquela época, por
desgraza hoxe está perdida. Sabemos, igualmente,
que Pastor Díaz destruíu a maior parte da súa
obra poética inicial, feita nos anos mozos de
Viveiro, Mondoñedo e Compostela. Os motivos?,
seguramente deberíamos buscalos nos cambios
ideolóxicos que experimentou o noso protagonista
logo do seu ingreso na carreira administrativa
e na vida social e política da corte. Estes
feitos que poderían mesmo explicar a súa posterior
evolución ideolóxica dende o liberalismo
máis exaltado dos anos mozos en Galicia, ata o
liberalismo conservador ou puritano desenvolvido
como cargo público e gobernante.
- ¿Cómo valora vostede esta obra
galega?
- A súa contribución á poesía galega data,
como dixemos, dos seus anos de xuventude
entre 1825 e 1828, motivo polo que debemos valorar
as dúas composicións como un feito de
grande amor e reivindicación da fala galega, nuns
momentos nos que os precedentes eran
certamente ben escasos. Nese sentido
- 20 -

falamos con...
chámanos a atención o feito de que o mozo
Nicomedes Pastor fixese o esforzo de versificar en
galego unha poesía culta que bebía directamente
da tradición renacentista e neoclásica. Uns
coñecementos que ben puidera ter iniciado no
Colexio de Latinidade de Viveiro ou nas aulas do
Seminario Conciliar de Santa Catuxa, en
Mondoñedo.
- ¿E a obra en castelán?
- En canto á obra en castelán coidamos que
a súa poesía completa, publicada por vez primeira
en 1840, acada un nivel certamente elevado, tal é o
caso de composicións tan significativas como: Mi
inspiración, A la muerte, La mariposa negra, A la
Luna, La mano fría ou La Sirena del Norte, entre
outras. Non menos interesante resulta o Album literario,
colección de escritos en prosa que contén o
relato curto Una Cita, o prólogo das obras de José
Zorrilla, artigos de crítica literaria e filosóficos, biografías
e os discursos pronunciados no Liceo da
Coruña, así como na recepción da Real Academia
Española da Lingua. Destacaríamos igualmente a
súa obra política, sobre todo Diez años de controversia
parlamentaria, prologada por Juan Valera e
Los problemas del socialismo, leccións pronunciadas
no Ateneo de Madrid en 1848. Son meritorias,
por suposto, a novela psicolóxica De Villahermosa
a la China. Coloquios de la vida íntima e a súa
derradeira obra Italia y Roma: Roma sin el Papa,
- 21 -
A M E N C E R
En canto á
obra en
castelán
coidamos que
a súa poesía
completa,
publicada por
vez primeira
en 1840,
acada un
nivel
certamente
elevado

A M E N C E R falamos con...
O labor político
de Pastor Díaz
foi realmente
importante, pois
estamos a falar
dun home de
estado
verdadeiro tratado explicativo das difíciles
relacións entre os estados europeos e o Pontificado,
nos tempos da unificación italiana.
- Hai quen di que o poema en castelán
titulado "Mi inspiración" foi considerado por
moitos como o paradigma do romanticismo
¿que lle parece esta afirmación?
- Si, en certa medida podemos afirmar que
Mi inspiración é a máis extremada das visións
poéticas de Pastor Díaz, na que a fantástica musa
se lle aparece flotando sobre o mar, axitado entre
tempestuosas tebras e fulgurantes lóstregos,
predestinándoo para sempre, co seu bico, na dor
e na soidade pola perda da amada. Evidentemente,
a composición reúne toda a paixón, o léxico,
e a escenografía tipicamente románticos.
- Pastor Díaz practicou o xornalismo
¿Cómo valora esta faceta do escritor
vivariense?
- Aínda que P. Díaz ten colaborado en diversas
revistas literarias, realmente onde máis
destacou foi na prensa escrita, escribindo en periódicos
de marcada tendencia política liberal conservadora
como El Español, El Conservador, El
Sol, El Heraldo, etc. Moitos dos seus artigos foron
recollidos posteriormente no seu libro: Memorias
de una campaña periodística, onde o autor
desenrolou unha esgotadora xeira xornalística a
prol da tendencia puritana.
- ¿Cómo cualificaría o labor político de
Pastor Díaz?
- O labor político de Pastor Díaz foi realmente
importante, pois estamos a falar dun home
- 22 -

falamos con...
de estado, dun constitucionalista que tiña moi claras
as ideas de pluralismo político de defensa do
sistema parlamentario, da necesidade de superación
do pasado e de confianza no futuro, da liberdade
como concepto político e moral, do respecto á lei
como norma suprema do xogo político, da separación
de poderes, do intento de conxugar catolicismo
e liberalismo, e, nunha palabra: a constante busca
de consenso e eclecticismo político que exerceu
ao longo da súa vida, en especial nuns momentos
históricos complicados ao estaren a cotío condicionados
polas intrigas palacegas e o control militar
dos denominados "espadóns".
- Pastor Díaz, aínda que foi un importante
home de Estado, morreu, como din as crónicas
da época, sendo pobre de solemnidade ¿non é
este un exemplo para os políticos de hoxe en
día?
- Un "pobre de solemnidade" como di a palabra
é todo aquel que é notoriamente pobre, que non
dispón de nada, en absoluto. Pastor Díaz nunca foi
pobre, naceu nunha destacada familia da burguesía
comercial viveiresa e no momento do seu
pasamento facía escasamente dúas semanas que
dimitira como ministro, por mor dos achaques físicos
que sufría. Polo tanto non podía ser pobre e menos
de solemnidade, outra cousa moi distinta foi o
feito de que o parlamento, aproveitando a situación
na que quedaban a nai e irmá máis nova de Pastor
Díaz, aprobase, por vez primeira na historia da institución,
a concesión dunha pensión vitalicia para
todas as viúvas ou familiares directos dos
deputados. Ademais, debo dicir que o irmán máis
novo do noso protagonista, Felipe Benicio, tamén
foi deputado representando a Viveiro e o seu xenro
Pedro Pastor Maseda, foi, igualmente, un alto cargo
da Administración e mesmo o seu fillo rematou
por converterse en conde de Sepúlveda.
- 23 -
A M E N C E R
Un "pobre de
solemnidade"
como di a
palabra é
todo aquel
que é
notoriamente
pobre, que
non dispón de
nada, en
absoluto.
Pastor Díaz
nunca foi
pobre.

A M E N C E R falamos con...
Persoalmente,
creo que a
composición
poética Mi
reclusión fíxoa
no Seminario
mindoniense
que debeu
influír moito nel,
sobre todo no
amor ao galego
- Segundo a súa opinión ¿Cómo influíu
en Pastor Díaz o seu paso polo Seminario de
Mondoñedo?
- En Mondoñedo, entre 1821 e 1825, cursou
estudos de Filosofía onde reforzou e ampliou
moitísimo os sólidos coñecementos que
aprendera con anterioridade no "Colexio Insigne
da Natividade de Nosa Señora" en Viveiro.
Persoalmente, creo que a composición poética
Mi reclusión fíxoa no Seminario mindoniense que
debeu influír moito nel, sobre todo no amor ao
galego -pensemos na tradición dos nenos cantores
de Nadal e na estela que deixara no Seminario
o profesor e crego de Argomoso Antonio
María de Castro e Neira, verdadeiro introdutor
do prerromanticismo en Galicia a través de Cadalso.
- ¿Cre que a figura de Pastor Díaz está
suficientemente valorada? ¿Por qué?
- Actualmente está moi esquecido e pouco
valorado, o cal non deixa de seren unha inxustiza.
Os motivos poden ser múltiples, mais semella
unha absoluta contradición que un político, estadista
e escritor da categoría de Pastor Díaz pase
por esta situación, quizabes sexa tamén polo
designio dos tempos actuais.
- ¿Coñece algunha anécdota curiosa de
Pastor Díaz?
- Algunha si, pero non as considero de interese
e ademais sempre se corre o risco de
axudar a terxiversar ou mistificar en exceso ás
persoas e os historiadores nunca debemos facer
iso.
- 24 -
a redacción

a carón do lume
-2 5 -
A M E N C E R
Rotulou:
ADRIAN CARBALLEIRA MONTENEGRO, 3º ESO
PREMONICIÓN
Miña avoa contoume que cando ela era pequena oíu
na casa que un curmán de miña bisavoa viña de noite de
ver á moza e diante del cruzáronselle tres cadeliños brancos
moi miúdos e, ó chegar á casa, encontrou a súa nai morta
na casa.
Recollido no GROVE - VILAMOR
por BRAULIO CASABELLA AMIEIRO, 2º ESO
Mondoñedo é bon pueblo,
dá de comer a quen pasa:
se levas cartos no peto
pan branco haino na praza.

A M E N C E R a carón do lume
R E F R A N S
* En xaneiro, non metas obreiro. Non por falta de día, senón porque
está a pedra fría.
* De home coxo e can rabelo líbrame del coma do demo.
* O que ben se agradece medra e solece; o que non se agradece
logo podrece.
* O que ben ata, ben desata
* A carne de calceta que a coma quen a meta. (A carne de calceta
é a carne da morralla)
* Regalo comido non fai amigo
* Sopas pra home de oficio, pape o demo a quen as fixo.
* O que non cre na boa nai, cre na mala madastra.
* Por un anaco de pan, baila o can.
* Vale máis o veciño do pé da porta que o irmao de trás da Costa.
* Gaiteiro serás e alegre andarás, pero rico non morrerás.
* Máis quero burro que me leve que cabalo que me deixe.
* Cando a esmola é grande ata os santos desconfían.
* Van as leis pra onde queren os reis.
* Unha fouce non fai sega.
* Gárdate de can que non ladra e de home que non fala.
* Sete pitas e un galo comen o penso dun cabalo.
* Vale máis ser cura dun fento que capelán dun convento.
* Facéndose o parvo non se perde nada, facéndose o listo ó
mellor se apaña.
* Sabe máis o vello no esquecido que o novo no recordado.
* O que non fai as cousas dunha vez fainas en dúas ou tres.
* Non pidas o que negaches nin negues o que pediches.
* Onde se saca e non se pon logo se acaba o montón
* Cando o moucho canta de día, auga pro outro día.
* Tres cousas tes que coidar: oír, ver e calar.
* O que bailou ben de mozo, aínda de vello é xeitoso.
* Amor de nai, outro mellor non hai.
* Se queres vivir tranquilo, deixa en paz ó teu veciño.
Recollidos na zona de VILALBA
por FÉLIX VILLARES MOUTEIRA
- 26 -

faise saber...
... que foi noticia:
- 27 -
A M E N C E R
Rotulou:
CRISTIÁN A. FERNÁNDEZ LÓPEZ 3º, ESO
... a presentación do número 213 da nosa revista, dedicado
monograficamente a Alvaro Cunqueiro co gallo dos cen anos do seu
nacemento, que tivo lugar o pasado día vinte e dous de xuño, na Aula
«Losada Quiroga» do noso Seminario. Presidiu o acto o Bispo da
Diocese, monseñor Sácnhez Monge, e estiveron presentes o
Deputado-Delegado de Cultura da Deputación Provincial, Antonio
Veiga Outeiro; o Alcalde de Mondoñedo, Orlando González Cruz; o
Director da revista, David Machado Montero, e os profesores responsables,
Oscar Santiago Sanmartín e Félix Villares Mouteira. Asistiu
numeroso público.
... a viaxe cultural de fin de curso, que tivo lugar do trece ó
dezasete de xuño, a Portugal. Chegamos ta Lisbos por aquilo de que
«o que non ve Lisboa, non ve cousa boa».
... a xuntanza de verán que celebramos os días dez, once e doce
de agosto na casa reitoral de San Pedro de Benquerencia, no
Concello de Barreiros. Estiveron con nós o Reitor do Seminario, Carlos
Gómez Iglesias, e o formador, Oscar Santiago Sanmartín.
... a inauguración oficial do curso 2011/2012 na noso Seminario

A M E N C E R
- 28 -
faise saber...
que tivo lugar o pasado día un de outubro. O acto de inauguración
comezou na Aula «Crecente Vega» co saúdo do Bispo e logo léronse
as Memorias do curso 2010/2011 do Seminario Menor e do Maior. A
continuación, o Vigairo Xeral da Diocese, Antonio Rodríguez Basanta,
tivo un relatorio sobre «Educación máis que en valores?». Despois,
nunha das capelas do Seminario, o Bispo presidiu unha Eucaristía,
na que concelebraron os Reitores dos Seminarios, os Formadores e
varios sacerdotes da Diocese. Rematou o acto de inauguración cun
«viño galego».
... a saída cultural que fixemos o pasado día vinte e sete de outubro
na que visitamos a empresa local FINSA. Vimos os distintos procesos
que se levan a cabo nela, as normas de seguridade, etc. Ó rematar
a visita á fábrica fomos ata o vello cemiterio mindoniense, agora
convertido nun parque. Alí vimos as campas dos escritores Alvaro
Cunqueiro e Leiras Pulpeiro e a do músico Pascual Veiga.
... que é noticia:
... a lotería que xogamos no sorteo de Nadal para xuntar cartos
para a nosa viaxe cultural de fin de curso. Xogamos nos números
24.220 e 19.473. A ver se toca.
... que vai ser noticia:
... os concursos literario e de debuxo convocados co gallo da
celebración da festa de santa Catarina de Alexandría, Patrona do noso
Seminario.
. VÍCTOR AMIEIRO MASEDA, 4º ESO
. BRUNO ESTEVES FERNÁNDEZ, 4º ESO
. XAIRO FORMOSO PENA, 4º ESO
. DAVID OTERO LÓPEZ, 4º ESO

chispa
SOPA DE LETRAS
por DAVID OTERO LÓPEZ, 4º ESO
Busca o nome de NOVE poetas que estudiaron no Seminario
R
P
U
I
P
A
N
T
E
O
Z
T
D
O
A
A
A
F
E
B
O
T
Y
L
M
I
I
R
M
R
K
E
R
T
R
C
U
F
R
M
A
I
A
T
R
A
N
B
I
G
R
I
T
I
Z
E
R
O
C
H
A
O
L
E
D
O
C
R
C
P
I
R
Y
N
S
I
G
T
I
H
A
A
A
L
E
D
A
R
N
S
A
E
S
L
A
O
S
U
N
I
V
O
I
A
A
L
L
E
V
S
T
P
- 29 -
O
A
O
A
E
G
E
O
U
T
R
N
R
S
R
Z
N
Q
T
E
R
O
S
C
I
L
O
A
T
O
M
S
O
I
I
R
D
E
S
I
R
R
A M E N C E R
Rotulou:
MANUEL TRIGO BELLO, 3º ESO
S
S
A
T
A
R
O
L
E
C
R
A
B
I
A
A
T
A
B
O
R
T
A
C
O
T
A
E
C
R
E
C
E
N
T
E
V
E
G
A
Ñ
L

A M E N C E R chispa
D I T O S
* Os ricos teñen os cartos; os listos, administranos,e os necesitados
imos buscalos.
* Díxolle a caixa ó morto: - ponte cómodo que a viaxe é longa.
* Na porta dun xordo un mudo cantaba e un que pasaba, mirábaos
con disimulo.
* ¿En que se lle nota a un coxo que é coxo?
- Só con velo andar.
* Por enriba a galea e por debaixo a zamarra (dise dunha persoa
que cambia a roupa e non se lava).
* Se ti viras o que eu vin na Fraga de Manxarín: unha cabra cunha
roca e un castrón cun violín.
* A primavera vén e vai, a mocidade vén e non volve
- 30 -
MANUEL VIGO CHAO
UN GALEGO E UN ANDALUZ
Unha vez, un galego e un andaluz foron comer xuntos.Pediron
uns bistés. Serviúllelos un camareiro nunha bandexa redonda. Un dos
bistés era máis grande que o outro e quedou do lado onde estaba o
galego. Entón o andaluz púxose a darlle voltas a bandexa ata deixar o
bisté máis grande do seu lado e díxolle ó galego:
- Mira, gallego, el mundo da vueltas.
Respondeulle o galego con moita sorna:
- Oes ti, se o mundo dá voltas, déixao que as dea, pero a
bandexa déixaa estar como estaba.

A M E N C E R
de 1º de ESO
Ernesto Barro Jiménez
de 3º de ESO
colaboraron
Manuel Vigo Chao
Félix Villares Mouteira
Adrián Carballeira Montenegro
Diego García López
Cristian A. Fernández López
de 2º de ESO
Braulio Casabella Amieiro
Jacobo Chao Lombardero
Diego Cornide Cabanas
Juan José Montouto Chaves
de 4º de ESO
Debuxou da tapa:
Ernesto Barro Jiménez, 1º ESO
- 31 -
Víctor Amieiro Maseda
Bruno Estevez Fernández
Xairo Formoso Pena
David Otero López

ASOCIACIÓN CULTURAL AMIGOS DE «AMENCER»
Socios honorarios:

ESPERÁMOLOS NAS NOSAS TENDAS:
CORTINAS - HOGAR:
Camiño Real, 53 Campo de Puente, 11
Tfno.: 982 245 354 Tfno.: 982 512 829
27004 LUGO 27800 VILALBA
ALFOMBRAS: PINTURAS E DECORACION:
Camiño Real, 37 Curros Enríquez, 40
Tfno.: 982 221 272 Tfno.: 982 245 354
27004 LUGO 27004 LUGO
CONGELADOS TROULO, S.A.
Polígono Industrial de Rábade, F-1, P-12
27.370 - Rábade (Lugo)
Luisa Fernández Leirado
Responsable Comercial
Tel: 982-39-20-08
Fax: 982-39-22-97
Móbil: 677-583-061
e_mail: luisafernandez@troulo.es

A revista AMENCER está subvencionada por:
Imprenta SUC. MANCEBO - Mondoñedo
Publicidade