Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

novo, é propoñer unha observación de cada etnomedicina dende un modelo cultural total 359 , tras un
traballo de campo rigoroso.
Ábrese entón unha nova diferenza dende a que observar. Fronte á medicina primitiva temos a
“biomedicina”. Sería esta a medicina ou sistema médico propio do “mundo occidental”. A biomedicina é
a medicina propia da cultura occidental, científica segundo os modelos de ciencia vixentes en occidente.
Biomedicina é polo tanto a contrapartida das etnomedicinas ou folk medicinas 360 . Se cada medicina é
produto dunha cultura, entón a cultura occidental, avanzada, non primitiva, branca, non negra, non
subxectiva e obxectiva, é tamén relativa á súa sociedade. Na literatura de antropoloxía médica xorde esta
forma de observación, cun amplo “éxito mediático” 361 engadido. A sociedade diferenciada
funcionalmente nunha crecente complexidade ofrece así un paradoxo no súa auto observación. Cada
cultura ten a súa medicina, polo tanto o sistema social global ten a súa etnomedicina 362 .
Fronte a as medicina locais con significado cultural, os antropólogos critican á biomedicina polo seu
exceso de institucionalización, a súa fría obxectividade. O seu esquecemento en definitiva da
experiencia subxectiva de estar enfermo. A biomedicina é burocrática, está profesionalizar e contribúe a
“medicalizar” toda experiencia local (“auténtica”) de enfermar 363 . Os dous polos da diferenza fúndense
neste elemento da semántica da antropoloxía médica para permitila observación “crítica” do sistema
médico da sociedade contemporánea dende a antropoloxía médica.
60's: Illness / Disease / sickness.
Na literatura teórica dos setenta 364 , e na denominada antropoloxía filosófica cristiá fenomenológica
de médicos como Laín Entralgo 365 , manexábase unha distinción entre dous planos da enfermidade.
Primeiro, diferenciábase o nivel biolóxico de esta, Fábrega 366 ou Kleinman 367 (1980) identificábano
como disease 368 . Un segundo plano, abandonado, alégase, pola biomedicina, é a illness. Este
correspondíase coa expresión dos síntomas e do sufrimento en cada cultura. Cada enfermidade biolóxica
tiña o seu “equivalente” en cada cultura. Como Fábrega, Kleinman e Laín eran médicos, estes conceptos
estaban “medicalizados” 369 .
359 Así os conceptos de "auto normal" e "auto patolóxico" definen formas culturais aceptadas de estar enfermo ou san, mentres que a "hetero
normalidade" e a "hetero patoloxía" serían formas desviadas de saúde /enfermidade respecto a un todo cultural (Ackerknecht 1985, Comelles
1993).
360 Tamén aplicable ao concepto de sistema médico usado dende a antropoloxía, entre outros por Kleinmann (1995).
361 Este concepto úsase hoxe en día nas normativas legais (Proxecto de lei de calidade sanitaria da Xunta), prensa e nos plans estratéxicos da
Conselleria de sanidade (2005).
362 "Biomedicine (Western scientific medicine ás a cultural construct): Modern western medicine has ás a basic theoretical viewpoint the idea
that the human body is a machine composed of different systems and parts. A healthy body is a well-functioning machine; a sick or injured
body is a machine in need of repair, either mechanical repair, or combined treatment to eliminate pathogens which are causing harm. The basic
curative framework of Western medicine involves the use of chemical therapy, either ingested or injected, and mechanical correction, through
surgery or mechanical devices to alter positioning or function. Preventive medicine deals with ways to prevent the body-machine from breaking
down, and how to keep it immune to pathogens. The main difference between traditional Chinese medicine and modern Western medicine is
one of analytical perspective. Traditional Chinese medicine sees each patient ás a unique individual in a specific social-familial milieu;
prevention and treatment is tailored accordingly to each individual. Western medicine sees a "disease" or a "case" whose parameters are
mechanical and/or pathological, and the practitioner does basic treatment on those standardized parameters. Western medicine does not
consider the patient ás an individual, nor does it consider the social-familial milieu to be of major importance" Torres (1995), na análise como
tese presentado sobre a Acupuntura na costa oeste do pacífico, incluiase esta definición de biomedicina no glosario.
363 Kleinman 1995.
364 Comelles 1997.
365 Lain Entralgo (1987). Enmarcado na psiquiatría típica do Franquismo en España (véxase González Duró 2008).
366 Fabrega (1972, 19874) diferencia entre disease (patoloxía biolóxica etic) e illness (aflición folk, emic) sen abandonar o criterio biomédico.
367 Kleinman 1980.
368 Comelles 1997.
369 Comelles 1997.
~ 94 ~