Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

patróns nos que construese a normalidade sexual 310 en cada cultura, nunha complexa intersección entre a
bioloxía e a cultura 311 . Estas teses forman parte hoxe en día da semántica da ciencia da sociedade.
Cultura, simbolismo e cognición.
Ward Goodenough (1919- ) nun artigo de 1954 definiu con precisión unha idea que formaba xa
parte da semántica antropolóxica 312 : a cultura só existe na mente dos individuos. A súa proposta
denominouse Etnociencia ou Nova Etnografía, e busca describir as clasificacións nativas mediante
análises lingüísticas detalladas. A.F.C. Wallace (1923- ) uso o concepto de mazeway 313 para referirse ao
mapa cognitivo que cada persoa aprende na súa cultura. Proporciónalle os roles sociais e as pautas de
comportamento culturalmente aceptado.
O concepto de cognición (do latín: cognoscere, “coñecer) provén da psicoloxía, e fai referencia á
facultade de procesar información a partir da percepción, o coñecemento adquirido e características
subxectivas que permiten seleccionar e valorar certos aspectos en detrimento doutros 314 . A denominada
Antropoloxía cognitiva xerou innumerables datos sobre como os procesos cognitivos son moldeados
pola cultura. Clifford Geertz 315 (1926-2006), David Schneider 316 (1918-1995), Victor Turner 317 (1920-
1983) e Mary Douglas 318 (1921-2007) recollen este imaxinario enmarcándoo na análise de distintos
campos da Antropoloxía, achegando dende os anos 60 análises en torno ao simbolismo como
aglutinador dos modelos cognitivos. Edmund Leach (1910-1989) na súa obra de 1978 Cultura e
comunicación 319 sistematizalas aportacións da Antropoloxía lingüística en torno ao concepto de
comunicación 320 : o antropólogo debe descodificala comunicación simbólica de cada cultura para
trasmitirla nunha descrición científica.
Cultura e ecoloxía: materialismo.
Lelie A. White (1900-1975) defendeu unha postura materialista, herdeira das formulacións de K.
Marx, Engels e Spencer 321 . White fixo esta defensa nos EE.UU. da caza de bruxas comunista. White
afirmou que cada cultura evoluciona ao aumentar a enerxía producida por persoa e ano 322 ou mellorar a
eficiencia produtiva. Ao aumentar a enerxía e a súa eficiencia, a complexidade e especialización social
multiplícase en loita coa entropía do contorno ecolóxico. Julian Steward (1902-1972) perfilou a
distinción de White ao buscar regularidades nas adaptacións culturais en diferentes medios ecolóxicos, á
310 Mead 1928, 1930, 1935.
311 Lonxe da validez científico obxectiva das dúas formulacións, que as obras de R. Fortune, John Whitting ou A.J. Hallowell intentaron
probar, as formulacións de Mead e Benedict convertéronse en parte da semántica coa que a antropoloxía definese como ciencia e deféndese
para a creación de nichos académicos e económicos específicos.
312 Durkheim 1982 (1912) xa falaba de taxonomías como cosmovisións, sen o matiz individual asignado por Goodenough.
313 Mazeway sería un mapa cognitivo labiríntico, unha palabra inglesa de difícil tradución: Wallace 1963: 27; Velasco 2005: 429.
314 Enciclopedia Británica 1998.
315 Pola súa influencia na Antropoloxía posmoderna falaremos con máis detalle deste autor nun momento.
316 Schneider 1984 criticou duramente a antropoloxía do parentesco: os datos biolóxicos do parentesco representan algo máis que un feito, son
símbolos de solidariedade e confianza. Os antropólogos usaron o que denominou o Dogma da unidade xenealóxica da humanidade asignando
valor biolóxico á reprodución sen a análise cultural necesaria para comprender cada terminoloxía e a súa armazón social de parentes (Aranzadi
Martínez 2004).
317 Turner 1980 analiza os procesos simbólicos dos rituais de paso na cultura ndembu africana.
318 Douglas 1966, 1970 analizou como dos límites físicos están cargados de simbolismo cultural: unha porta nunha casa, ou unha prohibición
alimenticia son límites simbólicos mantidos culturalmente.
319 E na súa lectura crítica do funcionalismo británico: Leach 1971.
320 "a cultura comunica, a mesma interconexión complexa dos acontecementos culturais transmite información aos que participan nestes
acontecementos" (Leach 1978: 2).
321 E das obras de C.D. Forde 1963 (1934) na súa "xeografía humana".
322 Denominouna a Lei básica da evolución cultural (White 1942, 1983).
~ 89 ~