Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

3.A. A antropoloxía como ciencia: a cultura da sociedade.
Estreitamente asociada co colonialismo na industrialización 277 tras as
primeiras teorías evolucionistas 278 a Antropoloxía diferénciase
academicamente no sistema social con dous focos político-territoriais
claros: un no Estados Unidos e outro en Europa (Inglaterra e Francia
inicialmente, o resto de Europa de forma tímida posteriormente) 279 . Cada unha destas tres distincións
político-territoriais pretende ser omniabarcante e defende a unicidade da súa teoría, delimitando tamén a
súa propia terminoloxía 280 . Así temos a Antropoloxía Cultural en EEUU, a Antropoloxía Social en Gran
Bretaña e a Etnografía ou Etnoloxía en Francia.
Coa complexidade crecente e a comunicación mutua vaise diferenciando, baseándose na auto
descrición social do propio imaxinario da cultura, un concepto holista de cultura e un método cualitativo
definido como específico da antropoloxía: a observación participante. Trala Segunda Guerra Mundial a
Antropoloxía como disciplina académica consolídase no Sistema Ciencia, emerxendo podo a pouco o
que hoxe denominse, nun afán integrador das diferentes tendencias, a Antropoloxía Sociocultural.
Deteñámonos brevemente en cada unha destas perspectivas analizando as distincións coas que se foi
construíndo o concepto de cultura, forma crave na observación antropolóxica.
A antropoloxía cultural en EEUU: culturas en detalle.
A Antropoloxía Cultural norteamericana nace como tal co Particularismo Histórico de F. Boas
(1858-1942) 281 . Boas defendeu que a cultura e o pasado dunha sociedade dan sentido particular a cada
obxecto, mito ou creación. Fronte aos estadios evolucionistas que operaban coa distinción civilizado /
non civilizado, Boas impoñen unha estrita preocupación polo detalle cultural 282 . Cada cultura será
entendida á luz do seu pasado particular 283 . O holismo 284 e o relativismo cultural 285 impuxéronse como
conceptos clave da antropoloxía nas universidades americanas, unidos á necesidade de estudar cada
cultura dende dentro cun traballo de campo directo. A denominada antropoloxía de salón
277 Como vimos o concepto de cultura xorde como auto descrición do sistema sociedade ao diferenciarse funcionalmente, véxase Luhmann
2007; especialmente: "A cultura como concepto histórico" Luhmann 1999 Teoría dos sistemas sociais II (artigos). México: Universidade
Iberoamericana.
278 J.J. Bachofen (18815-1887), J.F. MacLennan (1821-1881), Lewis Henry Morgan (1818-1881) ou E. B. Tylor (1832-1917) son exemplos
dese primeiro evolucionismo: defendía unha evolución en estadios (do salvaxe ao civilizado) cara ao sistema industrial "civilizado". A
observación e comparación facíase dende a distinción civilizado / non civilizado. Sobre o desenvolvemento e historia da antropoloxía socio
cultural seguimos a Gabardino 1977 e Harris 2003, 1982; así como as obras de referencia clásicas dos autores citados, véxase bibliografía final.
279 Existen por suposto outros focos político-territoriais da antropoloxía como ciencia, pero a difusión e evolución da propia disciplina
selecciona ao autodefinirse especialmente estes tres, esquecendo outros. Calquera manual de antropoloxía "ensina" as grandes liñas a recordar:
Harris 2003 ou Kottak 1996 valen perfectamente como exemplos.
280 Véxase: Garbarino 1977; Harris 2003, 1982.
281 Boas dirixiu a mediados do século XX o Departamento de Antropoloxía da Universidade Columbia e o Museo de Historia Natural. O seu
modelo de antropoloxía impúxose, cunha diferenciación en catro ámbitos de especialización nos diferentes departamentos universitarios e nas
sociedades profesionais: Antropoloxía lingüística, Antropoloxía biolóxica ou física, Arqueoloxía e finalmente Antropoloxía Cultural. Véxase:
Boas 1938, 1940.
282 As descricións dos obxectos esquimós de F. Boas (Boas 1964) son famosas pola súa riqueza en detalles. Boas buscabala comparación
cultural, sen un esquema previo de estadios evolutivos: para comparar culturalmente necesítase acumular datos. Os seus discípulos Clark
Wissler (1870-1947) e Alfred Kroeber (1876-1960) desenvolveron o concepto de “áreas culturais” (Kroeber 1939, 1952, 1953) usado dende
1949 na creación dos Human Relations Area Files na Universidade de Yale. O maior esforzo de comparación cultural baseándose nunha
recollida sistemática de datos.
283 Garbarino 1977: 49-55.
284 Véxase: Craige 1992, Thornton 1988.
285 Véxase: Cohen 1988, Ebel 1986.
~ 86 ~
3.A.