Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

dos medicamentos anti psicóticos e cambios na xestión económica dos hospitais, a antipsiquiatría
cristalizou socialmente na chamada a psiquiatría de sector ou comunitaria. Será esta a súa repercusión
social no sistema sanitario.
A xestión do sistema médico: as seguridades sociais, o Estado de benestar, os seguros
médicos e a xestión da saúde (managed care).
A aparición de sistemas médicos xestionados polos Estados comeza en Europa no século XIX, en
principio con sistemas de beneficencia 222 ou caridade para evolucionar en sistemas biomédicos. Estes
sistemas supoñen mecanismos de acoplamento entre os diferentes sistemas parciais que se van pouco a
pouco diferenciando: en especial entre o sistema económico e o médico.
Na Alemaña do Canciller Otto von Bismarck (1815-1898) aparece en 1883 a “Lei do Seguro de
Enfermidade”. A expresión “Seguridade Social” popularízase non obstante a partir dunha lei en Estados
Unidos, a “Social Security Act” de 1935. Uns anos despois en Inglaterra, en 1942, Sir William
Beveridge (1879-1963) 223 amplía o concepto para falar das prestacións de saúde e a constitución do
Servizo Nacional de Saúde en 1948. Polo tanto, non é ata mediado o século XX que xeneralizase a
creación de sistemas sociais para xestionar, en principio, a enfermidade da poboación, non a saúde. Isto
é así porque foron sistemas creados para aseguralos traballadores que aboaban unhas cuotas unha
atención médico profesional en caso de enfermidade 224 , certa continuidade salarial e un sistema de
pensións de xubilación.
En España 225 o punto de partida no século XIX é en 1883, cunha Comisión estatal para aplicar
reformas sociais. Esta Comisión estivo encargada do “estudo de cuestións que interesasen á mellora e
benestar da clase obreira” 226 . Ao longo do século XX cos diferentes avatares históricos de España van
aparecendo en 1900 o primeiro seguro social de traballadores, en 1908 créase o Instituto Nacional de
Previsión para integrar os ingresos de diferentes seguros sociais profesionais que van xurdindo.
Posteriormente en 1919 aparece o Retiro Obreiro e en 1923 o Seguro Obrigatorio de Maternidade. Xa
en 1931, instáurase o Seguro de Paro Forzoso, e finalmente na ditadura Franquista coa xeneralización
en Europa de sistemas similares para a xestión económico estatal dos diferentes seguros profesionais 227
aparece en 1942 o Seguro de Enfermidade, e en 1949 o Seguro Obrigatorio de Vellez e Invalidez. Nos
anos sesenta xorden para integrar tódolos sistemas de seguros laborais, as leis que instauraban o Sistema
de Seguridade Social universal. En 1963 a Lei de Bases da Seguridade Social e en 1966 a Lei Xeral da
Seguridade Social de 1966. Xa na Democracia a Constitución española de 1978 recoñece a obriga do
Estado Español de xestionar e ofrecer cobertura médica 228 e pouco despois emerxen un conxunto de
222 Arenal 1927.
223 No chamado "Informe Beveridge" ou "Social Insurance and Allied Services Report".
224 Nas obras de Foucault analízase a "coincidencia" entre esta cotización económica interesada para os empresarios e o xurdimento da
especialización médica. Referido especificamente á seguridade social véxase: Foucault 1985.
225 É curioso que a bibliografía española sobre a seguridade social dos anos 60 e 70, e a socioloxía médica limitanse a repetir as mesmas
afirmacións (Rull 1971; Alarcón 1999), atribúen ao réxime ditatorial franquista a "bondadosa" creación dos seguros de enfermidade e a
seguridade social (López Ibor calquera das súas obras; a obra de exaltación da figura de López Ibor, Gómez (2007), dulcifica a súa figura
esquecendo alianzas político relixiosas deste).
226 A web da Seguridade social Española explica con esas palabras a súa propia historia, sen indicación de fontes ou autores:http://www.segsocial.es/Internet_1/LaSeguridadSocial/HistoriadelaSegurid47711/index.htm.
227 Mutualidades laborais que multiplicaronse tamén xerando as bases sociais para o sistema médico actual.
228 O artigo 41 da Constitución española establece que os poderes públicos manterán un réxime público de seguridade social para todos os
cidadáns que garanta a asistencia e as prestacións sociais suficientes ante situacións de necesidade, especialmente en caso de desemprego.
~ 70 ~