Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

permanente de segundo orde, é dicir, a necesidade de formularse sempre o paradoxo que supón
observar: “Deus morreu”- e o que isto quere dicir é: o último observador non se pode identificar” 149 .
“¿Como é posible aceptar as informacións sobre o mundo e sobre a sociedade coma se se tratasen de
informacións sobre a realidade, cando se sabe como se produce esa información“? 150 . Luhmann entende
que a diferenciación dos MM sucedeu ao aparecelo que el denomina campos programáticos dos MM:
noticias e reportaxes, publicidade e finalmente o entretemento co seu código informable / non
informable.
A realidade dos medios de masas é facer sempre necesaria a comunicación en situacións de alta
complexidade, é dicir, xeneralizar a observación de segundo orde. Na sociedade actual, a función coa
que se diferenciaron os MM é esencial. Ao xeneralizar esta observación de segundo orde dirixen a
autobservación da sociedade e son os encargados da creación da propia realidade. Son as “empresas”
encargadas de producir (vender) realidade 151 .
Os Imaxinarios sociais: scripts opacos da sociedade complexa
Finalmente imos fixarnos nun tipo especial de distinción: os imaxinarios sociais. Estes constrúense
socialmente sobre a distinción opacidade / relevancia na definición do real. Os sistemas sociais
funcionan cunha construción da realidade difundida polos diferentes subsistemas parciais, en especial,
os medios de comunicación de masas. A construción social da realidade faise con imaxinarios sociais
que converten en latente (opaco), a enfermidade por exemplo, facendo relevante o seu oposto, as saúde.
Deste xeito “permiten” a observación da realidade. Establecendo así os ideais imaxinarios cos que soñar.
Os Imaxinarios Sociais fannos ver a realidade ocultando as imperfeccións. Xeran esperanza ao tempo
que ocultan as razóns para a desesperanza. Non son polo tanto, en coherencia coa socioloxía de
Luhmann, pechados ao sistema social, de aí que o seu nome aluda á imaxinación pola súa apertura.
Ofrecen dende elementos imprecisos unha visión imaxinaria da realidade, xeneralizando observacións e
integrándoas sen reflexión ningunha. Pero conteñen ademais elementos para a mutación evolutiva do
sistema. O sistema social diferenciado funcionalmente contemporáneo opera xerando comunicacións
sobre os imaxinarios sociais. Os imaxinarios sociais fan plausible a comunicación en situacións de alta
complexidade ao reducir esta con observacións sobre a diferenza (forma) relevancia / opacidade. Os
imaxinarios sociais 152 son pois esquemas de observación, Luhmann fala de scripts 153 nun sentido similar.
Cada imaxinario social apunta un elemento dunha distinción como relevante, ocultando o carácter de
selección co que funciona o sistema social. Con repeticións recursivas fan plausible a súa propia
relevancia. Os medios de comunicación de masas, como memoria do sistema social, son esenciais para a
xeración, uso e difusión dos imaxinarios sociais 154 .
149 Luhmann 2000 (1996): 169.
150 Luhmann 2000 (1996): 173.
151 Pintos 1997.
152 "... aquelas representacións colectivas que rexen os sistemas de identificación e de integración social e que fan visible a invisibilidade
social", J.L. Pintos 1995: Los imaginarios sociales: La nueva construción de la realidad social. Madrid: Fe e Secularidad; p.8.
153 Luhmann 2007. Os scripts son guións preescritos en forma de expectativas en dobre continxencia para asegurar o éxito da información.
154 "...los imaxinarios sociais teñen unha función primaria que se podería resumir como a elaboración e distribución xeneralizada de
instrumentos de percepción da realidade social construída como realidade existente" Pintos 1995: 11.
~ 54 ~