Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

“debe empezar recoñecéndo que unha descrición do sistema da sociedade só pode
levarse a cabo no sistema, só con medios do sistema e sempre só como unha fracción das
súas operacións. Isto significa estruturalmente que a socioloxía, como sistema parcial do
sistema-parcial-ciencia, debe contar con competidores. “ 138 .
Pero estes competidores non son a socioloxía. A socioloxía ten que estar máis alá dos intentos de
corrixir o progreso social, ou dirixir o mercado, ou conducir eticamente o diálogo entre supostos
suxeitos iguais. A función da socioloxía é describir a sociedade, non a dirixir.
O sistema social conflito.
O conflito é para Luhmann un sistema social parasito 139 que nace nos paradoxos e contradicións da
comunicación. Pode ser perigoso para o sistema social ao interior do cal diferenciase porque fai uso dos
recursos do sistema para existir. Por iso para subsistir o conflito mantén ese uso dentro duns límites que
non leven consigo a destrución do sistema que parasita. Toda regulación social da comunicación nace
así para regular e limitar o conflito, pero no sistema sociedade existen tanto conflitos como consenso,
pois a evolución cara á complexidade social vixente é froito dos dous. Entre outros sistema sociais
encargados de controlar os conflitos, diferenciouse o sistema xurídico.
Os movementos de protesta.
Os movementos de protesta son unha forma da sociedade moderna de observarse a si mesma: ante a
súa propia intransparencia os movementos de protesta aseguran a autopóiesis da sociedade moderna 140 .
Xorden e desaparecen en función das necesidades do momento. Luhmann pon exemplos dos
movementos dos anos sesenta, da aparición das ONG, da loita contra as centrais nucleares, do
movemento ecoloxista. Cada un deles aparece nun momento pola urxencia de comunicar un
determinado problema. Se ten éxito todo movemento de protesta acaba converténdose nunha
organización, estabilizando a súa comunicación, ou diferenciando un sistema parcial ao interior da
sociedade. En caso de non ter éxito poden converterse nun problema ou conflito latente, ou ben
esvaecerse na información dos medios de masas, desaparecendo no fluír da propia comunicación.
As empresas de fabricación da realidade: os medios de comunicación de masas.
Sobre o sistema parcial dos medios de comunicación de masas Luhmann escribiu moito ao longo da
súa vida. Nunha das monografías sobre eles 141 un capítulo enteiro céntrase no caso dunha noticia de
Brasil e o seu ministro de finanzas, Ricupero. Neste caso, como en tódolos da prensa rosa ou as noticias
na actualidade, o escándalo da noticia alimentou a realidade comunicativa creada polos Medios de
Masas (MM). Luhmann afirma con ironía, formulándose ao mesmo tempo unha pregunta:
“Contra toda posición racionalista sobre os efectos da ilustración da información da
verdade, este caso mostra que non debe esperar que a verdade faga a súa aparición no
plano da comunicación pública, senón que deixase, máis ben, para o contorno do
privado” 142 . ¿Cal é pois a función sobre a que se diferencia este sistema parcial da
sociedade complexa?
138 Luhmann 2007 (1997): 893-4.
139 Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 49.
140 Luhmann 2007 (1997): 684 e ss.
141 Luhmann 2000 (1996).
142 Luhmann 2000 (1996): 65.
~ 52 ~