Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

desigualdade se produce baseándose no territorio, a evolución é cara a unha forma de diferenciación que
Luhmann denomina diferenciación centro / periferia. Cando esta desigualdade fai primar a parentela
aparece a denominada diferenciación por estratos. Posto que ambas se parecen detémonos só nesta
segunda, sendo o que diremos válido para as dúas.
Diferenciación social en estamentos ou estratos: a escritura e a imprenta.
Coa diferenciación en estratos temos unha clara desigualdade dos sistemas parciais 114 . Dous bos
exemplos son as castas da India, e a sociedade estamental da Idade Media Europea. Con esta
diferenciación aparece a nobreza, que pechase aos estratos definidos como inferiores 115 . A estratificación
implica distribución desigual de recursos e das oportunidades de comunicación. Nobreza e pobo común
diferéncianse, e internamente xorden estratos diferentes. Agora todo o que sucede socialmente fai
referencia ao rango, toda comunicación se orienta sobre a desigualdade ou igualdade de rango. Ao
interior de cada estrato, existe igualdade, pero entre cada rango impera a desigualdade. O grao de
diferenciación social incrementouse e polo tanto a complexidade. A escritura primeiro e a imprenta
despois poñen en mans do estrato superior as posibilidades de auto describirse. A capacidade de superar
as interaccións cara a cara dá lugar ás organizacións, institucións sociais que organizan decisións de
forma xerárquica. É o estrato superior o que auto define e xustifica a desigualdade que o constitúe.
Luhmann entende que este sistema é altamente inestable, pois require unha grande enerxía para
auto-perpetuar se. Por iso na Europa Medieval empezan a diferenciarse sistemas sociais por funcións,
non por estratos. A banca que aparece nas cidades e os gremios dará lugar ao sistema parcial da
economía. Os diferentes señores feudais xerasen por evolución da complexidade o sistema político. E así
con todos e cada un dos sistemas parciais que se irán diferenciando pola súa función ao interior do que
Luhmann denomina sistema sociedade.
Diferenciación funcional: o sistema sociedade e os seus sistemas parciais.
A característica esencial da diferenciación por funcións é, como tantas cousas en Luhmann,
contraditoria. Luhmann afirma que os sistemas de funcións son iguais na súa desigualdade 116 . Fronte á
sociedade segmentada onde os subsistemas eran iguais, e a sociedade estratificada onde primaba a
desigualdade, Luhmann afirma que na nosa sociedade diferenciada por funcións os sistemas parciais son
desiguais pola súa función, pola función que cada un deles especializouse en desenvolver e que os
xerou 117 . Se antes tiñamos estratos sociais, un centro e unha periferia ou un conxunto de castas ou
segmentos, agora a sociedade foise diferenciando internamente grazas ás funcións dos seus sistemas.
Os principais sistemas parciais, internos á sociedade, son: o sistema político, o sistema económico, o
sistema xurídico, o sistema da ciencia, o sistema educativo, as familias, o sistema médico, o sistema arte
e o sistema relixión. Cada un ten unha función que o foi xerando e desenvolveu de modo autónomo. A
comunicación fundamental da sociedade estrutúrase agora en torno a estas funcións, e non hai
comunicación sobre o sistema como un todo, a súa complexidade faino imposible.
114 Luhmann 2007 (1997): 486.
115 Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 60.
116 Luhmann 2007 (1997): 486.
117 Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 61 e ss.
~ 45 ~