Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

comunicacións, de observacións de segundo orde. A familia é o sistema social por antonomasia, pero
dende logo, non o único, e non existe ningunha familia que cumpra perfectamente a súa función, de aí
que da familia se foran diferenciando por evolución noutros subsistemas sociais.
Luhmann fala da “forma-de-diferenciación, cando se trata de como se coordina (nun sistema total) a
relación dos sistemas-parciais entre si” 108 . É dicir a diferenciación aparece evolutivamente ao facer
necesaria a integración e coordinación dos sistemas internos ao sistema. É o axeitado traballo de
integración dunha complexidade sempre crecente. No cadro seguinte 109 poden verse as formas de
diferenciación social que Luhmann diferencia 110 . Cada unha vai asociada a unha forma de integración e
formación social que non desaparece ao longo da evolución, senón que mantense. É dicir, no sistema
sociedade actual seguen existindo interaccións, familias e organizacións, pero están adquiriron novos
contornos polo que non se pode dicir que sigan sendo o mesmo que o que foron.
Formas de Diferenciación Formas de interacción Formacións sociais
Diferenciación en
Interaccións Sistemas “arcaicos”
segmentos
(familias, comunidades, pobos).
Diferenciación en estratos Organizacións Altas culturas rexionais
Diferenciación funcional Sistema sociedade Sociedade Mundial
Táboa1 Diferenciación / interacción / Sistemas sociais
Diferenciación social en segmentos.
Este tipo de diferenciación social caracterízase pola igualdade dos sistemas parciais da sociedade 111 .
Luhmann di que esta diferenciación aparece polo parentesco ou polo territorio, ou pola combinación dos
dous elementos. Despois da diferenciación social por sexo e idade, aparecen unha forma máis complexa
de distinción na sociedade arcaica 112 onde os sistemas parciais son iguais. Aparecen as tribos, os clans se
a diferenciación dase baseándose no parentesco, e as aldeas ou as casas se a diferenciación é sobre a
territorialidade. Pero a complexidade non pode ser demasiado elevada. Cada clan ou casa pode observar
e comunicar sobre outros iguais a el, co que a capacidade de selección é limitada. Baséase na
comunicación oral, ao non existir medios para chegar a difundir a comunicación entre ausentes, polo que
o sistema social base é a interacción cara a cara. Toda comunicación busca integralo todo sobre o
familiar. O mundo debúxase entorno aos clans, a casa, a familia, a tribo. A reciprocidade é a norma. Esta
asegura o mantemento desta forma de diferenciación e a igualdade entre os sistemas parciais
diferenciados.
Esta forma evoluciona ao romper a norma da reciprocidade, coa infracción sempre posible da
norma, a diferenciación social evoluciona. Sexa polo que sexa, por motivos internos ou externos,
algunha familia ou clan ou casa, faise máis poderosa que as outras, diferénciase, e xorde a diferenciación
baseándose en segmentos, onde a igualdade inicial vese rota. A antropoloxía das sociedades de
cazadores 113 recolectores ofrece innumerables exemplos deste tipo de diferenciación social. Cando a
108 Luhmann 2007 (1997): 482.
109 Adaptado de Izuzquiza 1990: 196-200.
110 Por motivos de simplicidade deixamos de lado a forma centro / periferia que aparece na súa obra Luhmann 2007 (1997).
111 Luhmann 2007 (1997): 485.
112 Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 58 e ss.
113 Unha recompilación destes datos antropolóxicos pode verse na obra de Johnson e Earle (2003) sobre as liñas de evolución das sociedades
humanas.
~ 44 ~