Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

A evolución tampouco é historia. A socioloxía naceu como unha disciplina hostil á historia, á
tradición, pois considerou que só así podían unirse liberdade e igualdade. Pero Luhmann entende que foi
un erro, e que a socioloxía debe integrarse cunha teoría da evolución, porque: “a evolución aclara como
o improbable tornase probable no curso da historia e de qué xeito iso acontece” 96 . Deste xeito
comprenderanse as seleccións seleccionadas como válidas e as conquistas civilizadoras que xa tiveron
éxito. Historia é unha auto descrición do propio sistema social, como o concepto de cultura“ 97 . A
evolución é outra cousa.
A evolución explícase polo contorno, non por unha esencia que a auto dirixe teleolóxicamente a si
mesma. “Ningún sistema pode evolucionar a partir de si mesmo” 98 , só as irritacións do contorno fan que
o proceso de auto perpetuación poiética dun sistema de lugar a cambios, a evolución.
A evolución non elixe unha secuencia determinada que logo se repite unha e outra vez da mesma
forma, a evolución non é un sistema. Por iso o concepto de evolución de Luhmann aplicado aos sistemas
sociais inclúe sempre a posibilidade da regresión.
Ademais, “a memoria social non é de ningún xeito o que as comunicacións deixan como rastro nos
sistemas de conciencia individuais” 99 . É dicir, a evolución social non ten porque coincidir nin co que os
sistemas psíquicos memorizan nin co que os sistemas sociais recordan como a súa evolución 100 .
Os mecanismos da evolución: variación, selección e estabilización.
Os mecanismos evolutivos 101 son os procedementos polos que un sistema aumenta a súa propia
diferenciación. Son os catalizadores da diferenciación interna dun sistema ao introducir o azar. Ao
facelo, amplíanse as posibilidades do propio sistema.
Un sistema funciona coa repetición recursiva da súa operación, como viamos. A variación é a
introdución de diferenzas na operación dun sistema. Unha variación é unha negación, un erro no
sistema, abrindo as estruturas do sistema á inestabilidade, ao chou. A linguaxe é o principal mecanismo
de variación da evolución social. Coa comunicación lingüística ábrense infinidade de posibilidades de
variación e cambio. Luhmann entende que é a posibilidade de negar é a que abre un maior campo de
variación social na linguaxe. Os sistemas sociais crearon un grande número de sistemas internos para
controlar a negación, para evitala evolución. O segundo grande elemento de variación que Luhmann
recoñece son os erros e os problemas non solucionados. Os erros, os problemas non resoltos e a
capacidade negativa da linguaxe son os elementos fundamentais do mecanismo evolutivo da variación.
“Variación non significa só cambio, senón elaboración dunha variante para unha
posible selección... é unha variación que acontece no sistema” 102 porque “toda variación
trae forzosamente como consecuencia unha selección” 103 .
96 Luhmann 1973 (1970): 132.
97 Véxase o artigo de Luhmann 1999, así como: Bueno1996. Máis adiante volveremos sobre este concepto. A cultura naceu como concepto
dentro da sociedade para xustificar a evolución cara a unha diferenciación social por funcións.
98 Luhmann 2007 (1997): 341.
99 Luhmann 2007 (1997): 461.
100 Evolución non significa tampouco mellora técnica (Luhmann 2007 (1997): 411 e ss) Para Luhmann algo técnico é simplemente algo que
funciona. Caracterizalo de mellora é dar xa unha valoración social, unha comunicación que pretende asegurar moralmente o camiño da
evolución futura. Por definición é un intento pouco científico, e condenado ao fracaso "O incremento de saber sobre a natureza leva tan só ao
incremento do non-saber sobre as consecuencias da intervencións técnicas" Luhmann 2007 (1997): 415.
101 Luhmann 2007 (1997): 355-380.
102 Luhmann 2007 (1997): 355.
~ 42 ~