Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

A evolución dos sistemas sociais: cara á sociedade funcionalmente diferenciada.
O terceiro tipo de sistemas apuntado por Luhmann son os sistemas sociais, ademais das interaccións
e as organizacións. Entendelo seu sentido na súa socioloxía esixe falar de evolución e cambio. A teoría
da evolución fundaméntase nun concepto xa tratado: o concepto de diferenza. A teoría da evolución
engádese no noso percorrido á teoría de sistema. Luhmann constrúe a súa teoría da evolución social
como unha teoría da crecente complexidade da comunicación. A evolución é para Luhmann o triunfo da
diferenza 91 , coa súa teoría Luhmann dá conta da improbabilidade da orde. Por iso introduce unha
concepción da evolución que pensa a sociedade como un produto da implantación do improbable no
tempo grazas á variación, a selección e a estabilización.
Inspirado en El origen de las especies 92 para Luhmann a evolución é o éxito do diferente. Nas
diferenzas causais, non nas diferenzas froito do azar e da influencia do contorno sobre os sistemas está a
crave. Pero con esta afirmación non somos fieis, se cabe, á radicalidade da formulación de Luhmann,
porque por motivos de exposición deixamos a súa teoría da evolución ata agora. Luhmann non entende o
seu concepto de sistema separado da evolución: un sistema é necesariamente evolución. Un sistema non
é, ontológicamente unha esencia inmutable. A evolución é propiamente o sistema. A súa teoría, como se
acusou en moitos casos á de Parsons, non é estática. Luhmann introduce dende o inicio a evolución.
Pero “a teoría da evolución non é teoría do progreso” 93 . Para Luhmann a teoría da evolución é unha
forma de analizar o imprevisible. Evolucionar é mudar azarosamente en función dun sistema de
replicación e os seus erros. O impredicible e o sorprendente son as claves da evolución. Falar de
progreso ao falar de evolución é adoptar unha perspectiva que describe o cambio dende o propio
cambio, sen entendelo. Porque evolucionar non é mellorar, é só establecer unha diferenza nunha cadea
de repeticións predefinida. Por iso o que dende unha teoría sociolóxica debe estudarse é como nace a
improbabilidade ao longo da evolución.
“Debe polo tanto abandonarse a idea de que as estruturas son algo estable” 94 . Socialmente
transmítese a sensación de estabilidade, de que as cousas e as estruturas perduran no tempo. Dise: a
familia sempre foi así, a esquizofrenia é unha enfermidade cerebral, ou a matanza do porco é no San
Mariño. Como o saber xerado socialmente, a chamada cultura, é un mecanismo de perpetuación do
sistema social: “a cultura impide reflexionar que podería facerse en lugar do acostumado A insistencia
social na permanencia das estruturas é só síntoma do cambio irremediable que xera o propio intento de
mantelas. Evolución é pois sinónimo de sistema social para Luhmann.
Facer teoría da evolución non é tampouco xerar predicións. As predicións son comunicacións
xeradas polo sistema social para intentar dirixir a evolución, como profecías que se fan cumprir a si
mesmas, pero “a evolución está sempre e por doquier” 95 . A evolución débese á evolución e é imposible
predicila, pois é por definición un cambio non predicible.
91 Izuzquiza 1990: 183.
92 Darwin 1989 (1859).
93 Luhmann 2007 (1997): 337.
94 Luhmann 2007 (1997): 339.
95 Luhmann 2007 (1997): 340.
~ 41 ~