Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Habermas (1929-) con quen Luhmann mantivo un diálogo (nesta aclaración perfilaremos o concepto
luhmaniano de comunicación). A relevancia para o noso tema verase máis adiante 72 .
Fronte a Parsons: un novo concepto de función.
Luhmann afirma que toda a obra de Parsons pode definirse como variacións sen fin da fórmula: a
acción é o sistema (action is system) 73 . A crítica que Luhmann faille a Parsons 74 tamén podese resumir
doadamente nunha soa frase: “a acción é só posible baixo a forma do sistema” 75 .
Luhmann pregúntase ¿que levou a Parsons a entender que o sistema e acción tiñan que ser parte
dunha mesma teoría? Segundo Parsons “a acción é unha propiedade emerxente da realidade social” 76 .
Tódolos compoñentes necesarios para a acción, as súas condicións de posibilidade, son produto do
sistema social no que se seran e integran. Para Parsons o individuo é só un elemento dentro do armazón
da acción, pois o contexto é o que dá sentido ao suxeito: “o suxeito é un accidente da acción” 77 .
Parsons basea a súa teoría de sistemas nos catro compoñentes dunha acción 78 : os instrumentos e os
fins perseguidos pola acción, por un lado; e as relacións do sistema consigo mesmo (internas) ou cara ao
exterior (externas). Da combinatoria destes catro elementos xorden catro tipos de acción social: accións
de Adaptación (A), accións para a obtención de fins (G por goal), actividades sociais destinadas ao
mantemento das estruturas Latentes (L), e finalmente actividades de Integración (I). Unindo as catro
letras inícialles temos o acrónimo AGIL. A economía, a política, a cultura e as comunidades emerxen
segundo Parsons para cumprir estas funcións. Este sería o esquema básico sobre o que construese
posteriormente a teoría de Parsons. Luhmann afirma cunha fina ironía que estes esquemas e diagramas
son coherentes na obra de Parsons. Poderíase entender que ela mesma é un intento de aplicala analítica
social usando estes diagramas. A obra de Parsons sería entón un esforzo empecinado e tenaz por
fundamentar e dar plausibilidade a estas catro funcións. O problema, sinala Luhmann, está no
hermetismo ríxido que implica e as rúas sen saída que leva consigo.
Fronte a estes problemas Luhmann parte do funcionalismo de Parsons para crear un estrutural
funcionalismo baseado na teoría de sistemas. Pero Luhmann cambia totalmente o concepto de función.
Función é agora capacidade de comparar, non xa funcionamento maquinal. Parsons defende un
funcionalismo que subordina a función á estrutura 79 . A análise funcional debe consistir:
“non na certeza do enlace de causas específicas con efectos específicos, senón na
fixación dun criterio de referencia abstracto, a saber, do “problema” a partir do cal
diferentes posibilidades de facer, feitos sociais que exteriormente aparecen distintos,
poidan ser tratados como equivalentes funcionaiss. A racionalización da formulación do
problema mediante unha construción abstracta de posibilidades de comparación é o
verdadeiro sentido do método funcional” 80 .
72 Parsons definiu unha liña de investigación en socioloxía médica ao delimitar o rol de enfermo: Parsons 1975.
73 Luhmann 1996 (1992): 31
74 Véxase: Luhmann 2007 (1997), pero tamén 1996 (1992).
75 Luhmann 1996 (1992): 31.
76 Luhmann 1996 (1992): 32.
77 Luhmann 1996 (1992): 33.
78 Véxase: especialmente Parsons 1991 (1951), pero tamén 1962, 1964. Así mesmo Ritzer 1993 e 1996.
79 Izuzquiza 1990: 101.
80 Luhmann 1996 (1992): 59.
~ 38 ~