Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

podería ver ou oír. A linguaxe é o medio do sentido, onde cada sentido actualizado, de entre as posibles,
unha forma.
Para Luhmann os sistemas psíquicos e os sistemas sociais están interpenetrados 48 . Os sistemas
interpenetrados non poden controlar a complexidade do outro, nin intervir nos seus contidos, pois
achegan complexidade ao outro sistema. É a linguaxe quen realiza o acoplamento estrutural.
A linguaxe é pois a médium que fai probable a comprensión da comunicación. Permite a
comunicación máis alá da presenza inmediata. A linguaxe é o medio no cal sistemas diferentes
aseguranse a converxencia sobre un evento, pero ao ser máis probable a comprensión, fan tamén máis
probable a incomunicación. O sentido é o medio que permite a creación selectiva de tódalas formas
sociais e psíquicas. Dun conxunto de pensamentos / comunicacións o sentido fai a un real ou actual, e ao
resto das opcións, convérteas en potencialidades. O sentido opera a través de seleccións: actualiza algo e
nega polo tanto as demais posibilidades. Luhmann entende que é unha conquista evolutiva dos sistemas
psíquicos e sociais, non comparable, nin reducible, a nada dos sistemas vivos autopoiéticos 49 . O sentido,
ao seleccionar unha posibilidade, permite ao mesmo tempo referirse a tódalas posibilidades (non
actuais), mantendo así a complexidade como complexidade aparentemente controlada. O sentido é pois
selección de algo a través da negación de todo o demais, pero ao negar non anulamos, senón que o
colocamos momentaneamente como posible.
Por exemplo, María acepta o sentido que Manuel, psiquiatra, dille ao afirmar que padece
esquizofrenia: o que fagan os dous a partir dese momento dependerá do sentido dado a esa
comunicación. María e Manuel seleccionan unha posible forma de entenderse, aceptando ou non o
sentido da palabra. O que Luhmann afirma é que ao sentirse plenamente satisfeitos, porque as súas vidas
teñen sentido, como analistas sociais, debemos recordar que é só un evento comunicativo. Manuel e
María seleccionaron unha posibilidade entre moitas, ten sentido o que fan porque se comprometen cun
sentido, non porque ontológicamente exista o entendido socialmente como esquizofrenia. ¿Quere iso
dicir que non existe a esquizofrenia? Como sociólogo, e analista de posibilidades, Luhmann entende que
o sentido nace da selección momentánea que permite o acoplamento entre sistemas, pero é só un evento
comunicativo, non ontolóxico. O intercambio de expectativas que realizan Manuel e María ao
comunicarse é con sentido porque nega momentaneamente tódalas outras posibilidades, sen por suposto
eliminalas definitivamente. Así Luhmann pode afirmar que:
“Os sistema sociais están constituídos por accións efectivas que relacionanse segundo o
sentido. Tal relación de sentido gaña en duración, consistencia e capacidade de consenso
porque actuar é tipicamente esperable. As accións non poden concatenarse en sistemas na
mera realización efectiva nin tampouco na soa causalidade da súa relación condicional e
efectiva, senón só pola estabilidade das expectativas de conduta, pois os impulsos e os
efectos de facer sempre transcenden dos límites do sistema, definidos por a expectativas
de conduta” 50 .
48 Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 99-101.
49 Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 146-8.
50 Luhmann 1973 (1970): 75-76.
~ 32 ~