Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

comunicación, e a conseguinte continuidade do sistema 42 . Para Luhmann a “comunicación é a única
operación xenuinamente social, xa que é a única que presupón que estean presentes cando menos dous
sistemas de conciencia“ 43 . Comunicar non é transmitir nada, e que polo tanto esta teoría clásica non é
aplicable aos sistemas sociais 44 .
A comunicación é a síntese destas tres seleccións indicadas 45 . Ego dille algo a alter: seleccionou a
información primeiro, construíndoa, pois podía seleccionar entre infinidade de opcións, e só logo
decidiu comunicar. Falamos de comunicación cando alter entende o que ego lle di, é a diferenza entre
emisión e información, trátase de que debe responder: seguir ou non co sistema iniciado. As dúas
opcións posibles son comunicación, son relevantes. Alter ten dúas posibilidades, aceptar a información
ou rexeitala. En calquera dos dous casos debe comunicar para poder aceptar ou rexeitar a petición de
ego. A primeira selección non é suficiente, emitir a información non é comunicar: Só cando ego
comprende que alter emitiu información e pode atribuirlle responsabilidade, só entón dáse a
comunicación. Cando o alter acepta a información e a entende, e debe converterse nun ego que pode
comunicarse, só entón teremos comunicación. Comunicar non é simplemente percibir o comportamento
do outro, porque comunicar implica percibir a selección que fixo o outro. O que se dá na comunicación
non é pois a transmisión de información, senón pois a información se produce sempre dentro dun
sistema 46 . Esta terceira selección, e a síntese das tres seleccións, fai da comunicación a sincronización
necesaria destas tres eleccións sucesivas no sistema social.
Na nosa explicación estamos a diferenciar entre as tres seleccións pero esta diferenciación non se dá
no acto de comunicar. A comunicación é unha unidade inseparable non é descompoñible. Luhmann
sinala outra característica da comunicación que ten consecuencias moi importantes para a súa
socioloxía: a comunicación, esa unidade de tres seleccións, non ten duración. A comunicación sempre
acontece no presente, desaparece en canto aparece, non é unha secuencia de seleccións. A comunicación
é sempre un evento. O cal implica que para poder falar diso, faise só dende o que Luhmann chama unha
observación de segundo orde. A comunicación é sempre nova, diferente, é un continuo fluír produtivo e
non pode ser observada senón por un observador social.
A comunicación é por iso a operación constitutiva dos sistemas sociais: non existe comunicación
fóra dos sistemas sociais, e todo sistema social ten na comunicación a súa operación básica. Agora
entenderase que un sistema social só pode falar do seu contorno, o ecosistema ou os sistema psíquicos,
ao convertelos en información e comunicar sobre eles. É dicir, convertendo ecosistema ou sistemas
psíquicos en parte do sistema social, observándoos como comunicación no interior do sistema social.
Como diciamos ao definir o concepto luhmaniano de sistema: un sistema é a súa diferenza co contorno.
Aplicado aquí significa que a comunicación vai o contorno sempre dende dentro. O entorno irrítalle ou
provoca conflitos, pero sempre como información comunicable, noutro caso non é posible observalo,
42 Luhmann 1996 (1992): 220.
43 Luhmann 1996 (1992): 216.
44 Teoría clásica baseada na teoría da información do matemático C.E. Shannon (1916-2001), véxase Shanon 1948; sobre as que tódalas teorías
lingüísticas se basearon posteriormente. Lonxe das teorías clásicas da lingüística que falaban de emisor, receptor e medio no que transmitir a
información.
45 Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 46.
46 Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 47.
~ 30 ~