Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

cuñadas viven preto. Viven soas pois os irmáns de Eladia traballan fóra de Galicia. As fins de semana
achéganse cos cinco sobriños. Eladia “só sabe” dun familiar afastado que tivese unha enfermidade como
a súa.
A conversación con Eladia é complicada ao mesturarse os seus delirios na narración. Por exemplo,
di nacer na súa casa, pero rapidamente cunha voz suave pasa a describir os pormenores dunha certeza
coa que vive: un segundo nacemento ao ser adoptada nun das viaxes do seu pai. Pero, sen unha aparente
relación, aclara que este segundo nacemento é imaxinario. Mestura constantemente fantasía, delirio,
imaxinación, alusións relixiosas e realidade.
Estuda na escola parroquial ata rematar primaria. Non se lle daba moi ben, polo que os seus pais a
envían a aprender costura cunha veciña. Pouco despois traballa como serventa en varias casas de
Santiago e A Coruña. Non recorda ben os motivos pero remataron despedíndoa ou deixando ela os
traballos. Normalmente por temas de malos entendidos ou por que a miraban mal. Ela di ser tímida,
cústalle relacionarse e a xente o mira mal.
Cando tiña vinte e dous anos, di “montei unha revolución”. Comezaron os seus delirios de ser
violada e maltratada, de ter un fillo que lle fora roubado e de ser vixiada - observada por tódolos seus
veciños. Non ten moi claro que lle pasou. A súa nai mándaa a un médico “naturista, de herbas”. Este
abusa dela, pois “dalle masaxes e bicos”. Vive entón varios ingresos ante a agresividade do seu
comportamento. Repíteme varias veces ao longo dunha das nosas conversacións: “Non sei se ou contei
todo ben, pero por favor, ¡ non métanme non manicomio outra vez “! “. Diagnostícanlle unha
Esquizofrenia Paranoide o mesmo doutor da USM de Esteiro onde acode agora.
Dende hai nove anos levántase tódolos días para coller unha furgoneta, percorre corenta quilómetros
en cada dirección, pasa cada mañá nun taller de costura e outras actividades, e volve para casa onde
axuda á súa nai e coidar do seu pai cego e encamado. Quéixase de que os seus veciños non a entenden e
mírana mal, por ser tímida. Cada tres meses, se non hai ningún cambio no seu ambiente familiar debido
a algún empeoramento físico dos seus pais, acode ao seu psiquiatra na USM. Tivo a mesma medicación
máis ou menos, di, dende o primeiro diagnóstico.
Non sufriu ningún ingreso nestes nove anos dende que está en Pérgola, aínda que si períodos de
stress coincidindo con cambios na situación familiar por enfermidades dos seus anciáns proxenitores.
Nunha escola de Familias a súa nai relata o excitada que estivo Eladia durante a última semana. Ela
sufrira unha caída e a rutina de Eladia modificárase. O día anterior o psiquiatra da USM recomendáralle
un ingreso. Mariana trasladara a Eladia á consulta. Por iso ante a proposta de Melón falou rapidamente
coa nai por teléfono. Esa mesma mañá a nai de Eladia “convencera a Melón”, di, de que se ía ocupar
moito máis de Eladia. Suplicoulle non ingresásea, que por favor lle aumentase a medicación e xa vía
como se poñía de novo ben. Durante as seguintes semanas Eladia non acudiu diariamente a Pérgola.
ELISARDO naceu en 1968 nun núcleo de poboación próximo a Esteiro. Foi o único varón de catro
irmás. Vive coa súa nai. Ten unha saúde delicada, con continuos problemas de costas e respiratorios.
Vén diariamente aos talleres de Pérgola a traballar no taller de Enmarcado, pero non lle gusta moito.
Preferiría estar a traballar na horta coa súa nai, pois de estar sentado dóelle as costas. Elisardo fala moito
sen escoitar o que lle di o seu interlocutor. Vai sempre limpo e arregladito, destacando entre os restantes
usuarios. Ten un “aspecto virxinal”, con certo aire de acólito ou sacerdote. Dende hai uns meses deixou
de vir “por problemas”, pois a súa nai non se atopa ben.
Elisardo estudou ata rematar a primaria, os estudios “non lle ían”, aínda que el tiña “moitas ideas” e
quería “cambiar o mundo”. Comezou pronto a ter problemas físicos. Mirárono moitos médicos. Recorda
a amiga dun alcalde famoso de Esteiro. Declaróuselle, di, pero a el esas cousas non lle interesaban. De
cando en vez na nosa conversación comeza a falar dun “incidente” cun tío seu que vivía na casa. Di que
xa lle pediu perdón, pero que “aquilo” lle afectou moito, probándolle moitos problemas de “nervios” que
aínda hoxe ten.
ELISEO ten 28 anos (1979). Vive cos seus pais dende sempre nun pobo mariñeiro da costa cun
núcleo urbano. Estudou ata case o final da EGB no pobo, pero deixouno porque non era o seu. Comezou
a traballar na lonxa arrastrando caixas de peixes como estibador para unha empresa local dende os 13
anos ata os 17. Eliseo comeza entón a axudar no bar da familia ata que un ano despois embarca nunha
lancha das que van e veñen no día a pescar. Na lancha comeza a pensar que todos o miran e se vai
encerrando na casa sen falar con ninguén, “capeando o temporal”, di. Pero pouco despois xa non
aguanta máis cando nota que os seus veciños lle falan a través das paredes, se asusta e vai por vontade
propia os médicos tras contar que atopaba mal os seus pais e irmán.
~ 292 ~