Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

A complexidade significa que un dos elementos dun sistema non pode estar en relación con todos e
cada un dos restantes elementos do mesmo sistema 23 . Un sistema é complexo cando é imposible ter unha
imaxe clara, interna ao sistema, do propio sistema. A sociedade moderna é complexa porque non pode
auto describirse, é dicir, é incapaz de ofrecerse unha imaxe de si mesma debido á súa complexidade. Un
psiquiatra, por moderno que se considere, non pode estar ao día en tódalas investigacións que se están a
levar a cabo a nivel planetario. Nun sistema complexo sempre existen máis posibilidades que a
seleccionada en cada caso, os sistemas sociais viven dese tipo de complexidade. En palabras de
Luhmann complexo designa:
“aquela suma de elementos que en razón dunha limitación inmanente da capacidade
de enlace do sistema, xa non resulta posible que cada elemento quede vinculado en todo
momento” 24 .
Os sistemas complexos obrigan a elección. O contorno dun sistema é sempre máis complexo que o
propio sistema. Os sistemas xorden como formas de simplificar, de reducir, de pechar, a complexidade
do contorno. A redución da complexidade é polo tanto a través da selección entre posibles opcións 25 .
Tipos de sistemas: os sistemas vivos, os psíquicos e os sociais.
A diferenza entre os tres tipos de sistemas está no seu nivel de complexidade. Ao aumentar esta uns
sistemas convértanse en entornos dos outros 26 . Luhmann sinala tres tipos de sistemas cos trazos
sinalados.
Os sistemas vivos organizan elementos químicos e inorgánicos con operacións químicas para
Sistemas
Máquinas Organismos vivos Sistemas psíquicos
Interaccións
conservar a vida. Teñen como contorno a materia inorgánica, dela dependen e grazas a ela
evolucionan 27 . A vida orgánica emerxe de elementos non orgánicos.
Os sistemas psíquicos, conciencias ou individuos humanos teñen aos sistemas vivos como o seu
contorno. A sociedade non está composta por homes 28 . O seu concepto de sistema psíquico afirma a
23 Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 43.
24 Luhmann 1996 (1992): 137.
25 Na sociedade actual o sistema económico reduce a complexidade ao explicalo todo dende as relacións económicas. ¿Significa isto que todo é
economía? A resposta só é afirmativa se nos situamos dentro do sistema económico, e aínda nese caso é, só unha forma de reducir a
complexidade social das operacións económicas. Pero só un economista, cego ante a complexidade social, pode afirmar que todo é economía.
26 Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 152.
27 Quizais o mellor exemplo de sistemas vivos sexa a obra clásica de Oparin (1894-1980): A orixe da vida (Oparin 1985 (1938)).
28 O concepto de individuo, ser humano ou home foi aplicado aos seres humanos exclusivamente a partir do século XVIII nun dobre proceso:
por un lado conceptualizase baixo a semántica da noción de poboación, e por outro, baixo a demanda de que cada individuo atope na sociedade
o modo de emanciparse. Foi a teoría do suxeito alienado: o home ten que liberarse a través do dereito, das normas. Esta teoría supoñía
demasiadas cousas, moitas promesas. A socioloxía é herdeira desta temática e nace no conflito entre individuo e sociedade, estando os homes
supostamente illados da natureza e do mundo. A socioloxía naceu porque debía explicar os individuos dentro das sociedades sen perder de vista
os seus ideais antropolóxicos, humanistas e sen que todo o que houbese nos individuos fose explicable no campo sociolóxico (Luhmann 1996
~ 26 ~
Sistemas sociais
Organizacións Sociedades
Ilustración4 Tipos sistemas segundo Luhmann, adaptado de Corsi-Esposito-Baraldi 1996 (1991): 152.