Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

Perfís biográficos de xestores
Perfís biográficos de psiquiatras españois e galegos citados 901 .
ALONSO-FERNÁNDEZ, FRANCISCO 902 (Oviedo, 1924 - ) Trala guerra civil, cun pai
“vermello” estuda en Madrid en “plena rivalidade” entre Ibor e Vallejo. En 1949 obtén unha praza para
dirixir un Dispensario de Hixiene Mental e Toxicomanías do Instituto Provincial de Sanidade de A
Coruña. En 1953 crea un sanatorio psiquiátrico privado. Traballa sobre todo con alcoholismo sobre o
que publica bastante despois. En 1963 ábrese en Coruña un Centro Piloto de Psiquiatría infantil e en
1965 Alonso gaña a praza de Director do Instituto de Psicoloxía aplicada pois tamén cursou a carreira de
Psicoloxía en Madrid. Tras estes anos en Galicia obtén a Cátedra de Psiquiatría en Sevilla o mesmo ano
que Obiols a de Santiago, en 1969. En 1977 consegue a Cátedra de Psiquiatría e Psicoloxía Médica en
Madrid.
ARENAL, CONCEPCIÓN 903 (Ferrol 1820 - Vigo 1893) Filla dun militar liberal quedou orfa con
oito anos ao morrer o seu pai en prisión. A súa nai edúcaa no catolicismo desprazándose con ela a
Cantabria. Á morte da súa nai vaise vivir a Madrid onde asiste como oínte ás clases da Facultade de
Dereito. Remata a carreira “vestida de home”, participando tamén así en distintos faladoiros. Casa en
1848. En 1857 o seu marido avogado morre de tuberculose, vende parte das súas terras en Cantabria
para subsistir e trasládase de novo a alí. Funda un grupo feminino de axuda aos pobres e en 1961 obtén o
primeiro premio a unha muller da Academia de Ciencias Morais e Políticas polo seu traballo A
beneficencia, a filantropía e a caridade. Dende 1863 ata o 65 será a primeira muller Visitadora de
Cárceres de Mulleres, cargo que ostentou ata 1865 en Galicia. Concepción Areal residía de novo en A
Coruña primeiro e posteriormente en Vigo. En 1868 é Inspector de Casas de Corrección de Mulleres, e
tres anos despois, en 1871, colabora na revista madrileña La Voz de la Caridad (durante os seguintes
anos escribe nela describindo as miserias do século XIX español). En 1872 funda a Construtora
Benéfica unha sociedade para a “construción de casas baratas” para obreiros; organiza en España la Cruz
Vermella do Socorro colaborando nas guerras carlista nun hospital de campaña para os feridos de guerra
en Miranda de Ebro. En 1877 publica Estudios Penitenciarios. Morre en Vigo en 1893.
BACARIZA VAREla, FRANCISCO ( -1933) 904 : Estuda a Carreira en Santiago, posteriormente
Catedrático de Fisioloxía (durante 8 anos). Neurólogo e psiquiatra santiagués, falecido en Decembro de
1933 en accidente de coche con reitor Rodríguez Cadarso. Gañou por oposición Auxiliaríaa de Medicina
Legal de Santiago. Foi Médico de número en Conxo. Director de Conxo ao falecer Barcia Cabaleiro.
Abandona este cargo uns anos máis tarde para dedicarse á clientela privada no seu Sanatorio. Este
mesmo Sanatorio o comprará Lois uns anos máis tarde tras o falecemento de Bacariza, tras deixar Lois
Conxo. Bacariza publica en 1932 O problema manicomial de Conxo. Un breve compendio repaso de
carencias e necesidades do manicomio.
BARCIA CABALEIRO, JUAN (1852-1926) 905 . Estuda Medicina en Santiago onde era médico o
seu pai, profesor tamén no Hospital Real. Foi médico titular do Seminario Diocesano, dos conventos de
clausura e do Arcebispado. Dirixiu o Hospital de San Roque para sifilíticos, e o Manicomio de Conxo
para suceder a Sánchez Freire. Entrara a traballar en Conxo pouco despois xa da súa apertura. En 1897 é
Catedrático de Anatomía. Foi de ideoloxía católico-conservadora. Con Alfredo Brañas entre outros
participou no grupo Rexionalista compostelano. Foi Presidente da Xuventude Católica, do Ateneo León
XIII. Como Bibliotecario-Arquiveiro da Sociedade Económica de Amigos do País de Santiago colabora
activamente entre 1882-1884. Barcia foi concelleiro en Santiago. Pertenceu á Real Academia Galega.
Traballou como xornalista, tradutor, novelista e poeta. Con colaboracións distintos medios de
comunicación. Como médico publicou o campo da Morfoloxía e a Psiquiatría. Os libros máis
importantes de ampla difusión na época son: Anatomía Práctica (1883), Programa de Anatomía
Práctica (1896), Anatomía Práctica (1898) e De Re Phrenopática (1915) dedicado a temas de
psiquiatría con orientación organicista.
901
Preséntase unha lista ordenada alfabeticamente de personaxes citados ao longo da tese. Salvo Arenal todos son psiquiatras. Todos
contribuíron directa ou indirectamente á complexidade da EMG en Galicia. A non ser que se indique bibliografía específica utilizouse para a
elaboración desta lista varias enciclopedias (wikipedia, larouse), as entrevistas realizadas e a bibliografía sobre a Historia da psiquiatría
española que se pode consultar no apartado correspondente ao final desta tese.
902
Alonso Fernández 2002. Anthropos dedicou un número (195) de homenaxe a este psiquiatra.
903
Datos de López Souto 2004.
904
Datos da Asociación Galega de psiquiatría:www.psiquiatriagallega.org.
905
Datos da Asociación Galega de psiquiatría:www.psiquiatriagallega.org.
~ 272 ~