Orden social e loucura en Galicia - Repositorio Institucional da USC ...

non foi automático senón produto dunha longa integración, aínda sen finalizar, de tódalas institucións
que se crearan para atendelos problemas psiquiátricos. Iníciase nos anos oitenta pero pódese afirmar sen
lugar a dúbidas que aínda non rematou.
Un segundo cambio iniciado xa nos anos sesenta como vimos constitúeno os tratamentos para as
EMG. Estes fixéronse universalmente farmacolóxicos, pagados ou subvencionados ademais con fondos
públicos 882 ao xeneralizarse a cobertura sanitaria gratuíta. Non só aparecen novos tratamentos senón que
estes se difunden así de forma maioritariamente gratuíta, ou subvencionados parcialmente, na rede
pública de asistencia médica.
Un terceiro cambio importante foi unha consecuencia da denominada Reforma psiquiátrica. Os
hospitais psiquiátricos abandonaron pouco a pouco a súa función de ser centros para estancias longas ou
de por vida. Deixaron esta función manicomial de custodia para converterse en centros de internamento
médico para as crises agudas da EMG.
A unión destes tres cambios constitúe o caldo de cultivo da chamada Reforma Psiquiátrica 883 . Esta
non se pode entender sen a existencia previa de toda a rede de recursos e institucións sinalados. A
Reforma Psiquiátrica levou consigo, como diciamos hai un momento, a “liberación” progresiva das
persoas cun diagnóstico de EMG dos manicomios. Dende ese momento foron xurdindo en Galicia
asociacións de familiares e enfermos mentais con funcións parecidas entre si. Estas asociacións
responden ás necesidades que os Enfermos mentais e as súas familias cando a EMG xa non é custodiada
nos Manicomios. Unhas necesidades que sen encontraban sen resposta nas institucións xa existentes.
“Pérgola” 884 é unha de destas asociacións e nela centramos a nosa investigación.
Todas estas formas contraditorias de definir, identificar e tratar a EMG conviven en Galicia hoxe en
día nunha armazón complexa. Esta tese describiu esa complexidade de dúas formas. Primeiro
construíuse ao longo da primeira parte, un marco conceptual dende o que a observala. Sintetizamos a
socioloxía de sistemas complexos de Niklas Luhmann e tiramos as consecuencias necesarias para
construír unha socioloxía médica da EMG en Galicia.
Na primeira parte desta tese deliñamos pois a nosa perspectiva teórica e as súas implicacións
metodolóxicas. Dunha forma esquemática definiuse o perfil dunha socioloxía médica da EMG dende a
socioloxía de Luhmann, incluíndo o concepto de Imaxinario Social de Juan Luis Pintos. Perfilamos a
nosa construción teórica nos campos semánticos cos seus imaxinarios existentes no sistema sociedade
complexo contemporáneo: as psiquiatrías como parte do sistema médico, e a socioloxía e antropoloxía
médicas dentro do sistema ciencia.
Tras revisar a semántica dos sistemas socialmente especializados na EM definimos precisamente este
concepto, centrando o noso estudo en tres doenzas mentais graves: a esquizofrenia, a enfermidade
bipolar e a depresión maior. Definimos ademais as distincións do sistema médico, da psiquiatría, coa
que se observa dende el a EM, analizando a historia da súa evolución ata a sociedade funcionalmente
882 Véxase: Angell 2006 (2005); Kahn-Lawrence-Reist 2008.
883 Véxase: García-Espiño-Lara 1998; Montero Gómez 1990; Pérez 2006.
884 Nome ficticio.
~ 262 ~